Аброр али корана вирус хакида

Обновлено: 17.04.2024

Согласно данным, распространяемым его близкими, то есть, организаторами этого визита, Али Махмуд Хасан Курдистони проведёт в столице два дня, а потом направится в Самарканд и в Бухару.

Настоящий ли табиб этот человек, и обладает ли он чудодейственными способностями, как показывается в видеоматериалах? (Для уточнения: поднять на ноги парализованного человека или исцелить слепого – это чудо как с медицинской точки зрения, так и в общем понимании).

До прибытия этого человека в Узбекистан распространилось достаточно слухов, образовалась своеобразная почва. Результат превзошёл все ожидания – его облепили сотни больных с неизлечимыми болезнями, преграждали дорогу, рыдали, воздавая ему почести как святому.

К сожалению, в большинстве своем узбекский народ очень наивен. Ни один из пациентов или их близких не поинтересовался, кто же этот человек на самом деле, и какое отношение он имеет к медицине.


Мулла Махмуд Хасан прославился в последние годы. Он стал широко известен тем, что, якобы, лечит неизлечимые болезни прочтением аятов из священного Корана.

Наличие более 225 тысяч подписчиков на его официальной странице в Facebook подразумевает большое количество верящих или желающих верить в эти исцеления.

Мулла Махмуд Хасан, по национальности курд, представлен как человек, занимающийся народной медициной в иракском регионе Арбил в течение 26 лет. Интересно, что обладатель таких уникальных способностей за это долгое время не был признан в официальных кругах.

Также, он регулярно подвергается давлению в ходе своей деятельности, основанный им медицинский центр несколько раз закрывался.

Кроме того, хотя он сам и не признаётся, но имеются данные о его незаконной деятельности в городе Медина Саудовской Аравии, о том, что он обманул нескольких человек, был привлечён к уголовной ответственности за мошенничество, сидел в тюрьме.

Мулла Махмуд прославился в 2017 году, когда заявил, что в президента США Дональда Трампа, якобы, вселился бес, и только он один сможет излечить Трампа от этой напасти.

Отложим в сторону мировое турне нашего гостя, и проанализируем его недолгую деятельность в Узбекистане.

Тем, кто обращается к Мулле Махмуду Хасану как к спасителю в надежде исцеления, неплохо было бы задать себе несколько вопросов:

1. Верно, в святости Корана нет никаких сомнений. Часто отмечается, что его аяты имеют целебную силу. Однако, указывается, что регулярное чтение Корана, соблюдение его заповедей защищает от болезней, которые нужно воспринимать как испытание, ниспосланное Аллахом, и принимать меры по их преодолению. Очевидно, что, если бы кто-то сразу выздоравливал после прочтения аятов, в мире не осталось бы никаких больных. Таким образом, насколько правильно поклоняться этому мулле?

4. И наконец, имеются ли у Муллы Али Махмуда Хасана Курдистони законные основания для деятельности в такой сложной сфере, как медицина? Предоставило ли ему такое право Министерство здравоохранения?

Если, не торопясь, попробовать ответить на эти вопросы, многое прояснится.

В отделе связи с общественностью Министерства здравоохранения сообщили, что этот человек не обращался ни в какой форме об осуществлении деятельности в Узбекистане, то есть, его медицинская деятельность является незаконной.

«Таким образом, мы призываем людей к бдительности, дабы не оказаться обманутыми лицами, занимающимися фальшивой лечебной деятельностью, воспользовавшись доверием и верой населения. Будьте осторожны, не попадайте под влияние некоторых мнимых табибов, предлагающих лечение нетрадиционными способами.

А наши наивные соотечественники ещё больше увеличивают его славу (а значит, и прибыли).


Хитойдаги номаълум вирус. Ўзбекистон Санитария-эпидемиологик осойишталик агентлиги қандай чора-тадбирларни амалга оширмоқда?

Ўзбекистон Санитария-эпидемиологик осойишталик агентлиги жамоатчилик билан алоқалар бўлими Хитойда рўйхатга олинган янги турдаги коронавирус касаллиги тўғрисида маълумот берди.

Жаҳон Соғлиқни сақлаш ташкилотининг Европа минтақавий бюросининг маълумотларига кўра, Хитойда коронавируснинг янги типи эпидемияси юзага келган.

Хитойнинг Ухан шаҳар Соғлиқни сақлаш қўмитаси 2019 йилнинг декабр ойининг охирида Ухан шаҳар Хубэй провинциясида номаълум этиологияли пневмония касаллиги тарқалганлигини маълум қилган.

Хитойнинг ҲТСҚ-2005 Миллий координатори маълумотига кўра, 2020 йилнинг 11 январ ҳолатига Ухан шаҳрида 41та ҳолатда вирусли пневмония касаллиги аниқланган, уларда бир киши вафот этган, беморларни 6 нафари соғайиб шифохонадан чиқарилган.

Беморлар билан мулоқотда бўлган 739 нафар, шулардан 419 нафари тиббиёт ходимлари тиббий назоратга олинган. Ҳозирча улар орасида касаллик аломатлари аниқланмаган.

Миллий координаторнинг маълумоти асосида ҲТСҚ-2005 мезонлари бўйича ушбу касалликнинг халқаро миқёсда тарқалиш хавфи хамда халқаро савдо ва саёҳатларга тўсқинлик йўқлиги маълум қилинган.

Эпидемиологик суриштирув натижаларига кўра, айрим касалланган беморлар маҳаллий денгиз маҳсулотлари савдо бозорларида ишлаганлиги аниқланган.

Беморларнинг кўпчилиги тана ҳароратининг юқорилиги ҳамда нафас олишининг қийинлашишига шикоят қилган. Кўкрак қафасининг рентгенография хулосасига кўра айрим ҳолатларда беморларни ўпкалари шикастланган.

Бугунги кунда касалликни одамдан-одамга юқиши аниқланмаган.

Хитойнинг Ухан шаҳрининг Соғлиқни сақлаш қўмитаси атипик пневмония (8АК8) ва Яқин Шарқ респиратор синдроми (МЕК8) касалликлари инкор қилинган.

Қайд этилишича, аҳолининг санитария-эпидемиологик осойишталигини таъминлаш, касалликнинг кириб келиши ва тарқалишини олдини олиш мақсадида Ўзбекистон Санитария-эпидемиологик осойишталик агентлиги томонидан қуйидаги чора-тадбирлар амалга оширилмоқда:

  • давлат чегараси кесишган жойлардаги Санитария – карантин пунктларидан ўтаётган йўловчиларни сифатли тиббий – санитария кўригидан ўтказиш, айниқса Хитойдан келаётганларга алоҳида эътибор қаратилмоқда;
  • пневмония ва бошқа ўткир респиратор касалликлари аломатлари билан аниқланган беморларни алоҳидалаш ва шифохоналарга ётқизиш чоралари кўрилмоқда;
  • грипп, ЎРИ ва пневмония касалликларига гумон қилинган беморларни шифохоналарга ётқизиш учун даволаш – профилактика муассасаларини тайёргарлигини таъминлаш, беморларни даволаш учун дори-дармонлар ва дезинфекцион моддаларни захираси яратилди;
  • Хитойдан келаётган йўловчиларда, грипп касаллигининг оғир турларига, ЎРИ ва пневмония касалликларига гумон қилинган беморлар аниқланганда лаборатория ташхиси учун намуналар олишни ташкил этиш;
  • агентлик мутахассислари томонидан учувчилар, борт кузатувчилар, темир йўл проводникларини билим савиясини ошириш мақсадида грипп, ЎРИ ва ўткир пневмония касалликларининг клиникаси, лаборатория ташхисоти, профилактик ва эпидемияга қарши чора-тадбирлари тўғрисида семинарлар ўтказилмоқда.

Касалликларни республикага кириб келиши ва кенг тарқалишини олдини олиш бўйича олиб борилаётган чора – тадбирлар Санитария-эпидемиологик осойишталик aгентлиги томонидан назоратга олинган, дейилади маълумотда.

Бундан олдин, Ўзбекистон ТИВ фуқароларни эҳтиёт чораларини кўришга чақирганди.


Ҳатто инфекция мустаҳкамланади ва одатий грипп каби мавсумий ҳолга келади, деган тахмин ҳам мавжуд.

Унинг юқиши фақат вақт масаласи бўлса, қандай қилиб касалликнинг олдини олиш ҳақида эмас, балки унга қандай тайёргарлик кўриш ҳақида ўйлаш керак: душманни юзидан таниган маъқул.

BBC’нинг рус хизмати SARS-CoV-2 коронавируси ҳақида энг очиқ саволларга жавоб беради.

Вируснинг ўзи нима?

Вирус — бу ҳимоявий оқсил қатламга ўралган майда генетик код парчаси. Унинг зарралари шунчалик кичикки, вирусни одатий микроскопда ҳам аниқлаб бўлмайди: 100 миллион нусхадаги янги коронавирус игна учига осонгина жойлашади.

Митти ҳажм — бу вируслардан ҳимояланиш жуда мушкуллигининг сабабларидан биридир. Инфекция юқтирган беморнинг ҳар йўталишида ҳар бирида миллиардлаб вирус зарралари бўлиши мумкин бўлган майда тупук томчилари учиб кетади.

Вирус ҳужайрага кириб, уни оддий оқсиллар ўрнига вирус нусхаларини яратишга мажбур қилади — инфекция шундай ривожланади.

Янги коронавирус қаердан пайдо бўлган?

Фанга ўнлаб миллион вируслар маълум ва янги, илгари номаълум турлар доимий равишда кашф қилинмоқда.

Шу билан бирга, уларнинг аксарияти одамлар учун мутлақо безарардир — атиги бир неча юз вирус турлари хавф туғдиради ва ҳатто иммунитетимиз эволюция босқичларида уларнинг аксариятига қарши муваффақиятли курашишни ўрганган.


Фото: Getty Images

Бироқ вируслар ҳам ривожланиб боради ва баъзан мутация натижасида илгари фақат ҳайвонларда учраган инфекция инсон танасига кириб бориши мумкин.

Натижада, вирус эпидемияга айланиб, одамлар орасида фаол тарқала бошлайди. Айнан шу ҳолат ОИВ, SARS, MERS ва бугунги янги коронавирус билан содир бўлди.

Вирус ўзидан аввалги SARS ва MERS’дан қандай фарқ қилади?

Лондон гигиена ва тропик тиббиёт мактаби директори Питер Пиотнинг сўзларига кўра, SARS-CoV-2 тўртта муҳим фарқли хусусиятга эга.

Биринчидан, инфекцияланишдан кейинги бир неча кун мобайнида одам ҳеч қандай аломатларга дуч келмайди, аммо аллақачон бошқаларга юқтириши мумкин. Бу жуда ёқимсиз хусусият бўлиб, вирусни изоляциялашни сезиларли даражада мураккаблаштиради.

Масалан, SARS ҳолатида ҳамма нарса мутлақо акси бўлган: аломатлар дарҳол пайдо бўлган, аммо беморнинг атрофдагиларга хавф солиши бир неча кундан кейин бошланган.


Фото: Getty Images

Иккинчидан, беморларнинг 80 фоизигача бўлган қисми оддий шамоллаш ёки грипп каби енгил ҳолсизликни сезади, деярли ҳар бешинчи (18 фоиз) инсон эса ўзида ҳеч қандай аломатларни сезмайди, аммо ўзи билмаган ҳолда ҳам у инфекция манбайи бўлиб қолмоқда.

Учинчидан, COVID-19 аломатлари одатий гриппга жуда ўхшаш бўлгани сабабли кўплаб беморлар ўзларининг янги вирус ташувчиси эканликларидан шубҳаланишмайди, лекин атрофдагиларга юқтиришда давом этишади.

Тўртинчидан, касалликнинг дастлабки босқичларида вирус айнан томоқда кўпаяди, шунинг учун вирус юқтириб олган одам ҳар қандай аксириш ва йўтал билан атрофга миллиардлаб вирус зарраларини сочади. Бемор биринчи навбатда йўталишни бошлайди — бошқа барча аломатлар кейинроқ пайдо бўлади (ёки пайдо бўлмайди).

Вакцина тайёр бўлишини қачонга кутиш керак?

Қисқа жавоб берганда — кутманг. Имкон қадар тезроқ ишлаб чиқилган тақдирда ҳам, сиз учун асқотиши даргумон.

Ваҳоланки вакцинанинг биринчи клиник синовлари аллақачон бошланган бўлса-да (бир вақтнинг ўзида турли мамлакатларда бир неча талқинлар синовдан ўтказилмоқда), ҳатто энг яхши натижада ҳам, ишчи вакцинани оммавий ишлаб чиқариш бошланиши 2021 йил охирига қадар чўзилади, бу вақт ичида инсонларнинг вирус хавф солаётган гуруҳларининг аксарияти аллақачон касалланишга улгуради.


Фото: Getty Images

Бундан ташқари, аксарият мутахассислар оптимистик нуқтайи назарга эга бўлишига қарамай, вакцина принципиал жиҳатдан яратилиши мумкинлигига кафолат ҳам йўқ.

Питер Пиотнинг эслатишича, ОИВга қарши вакцина яратишга уриниш, масалан, 35 йилдан бери давом этмоқда ва ҳали ҳам фойда йўқ. Гарчи бу вақт ичида касалликнинг олдини олиш учун бир нечта дорилар пайдо бўлган.

Вирус аслида қанчалик хавфли?

Бундай хавфни баҳолаш учун универсал миқёс мавжуд эмас. Аммо ҳар қандай касаллик хавфини аниқлайдиган асосий омиллар унинг юқумлилиги, яъни тарқалиш тезлиги ва енгиллиги ҳамда ўлим кўрсаткичидир.

Юқумлилиги

Хитойлик шифокорларнинг дастлабки ҳисоб-китобларига кўра, Уҳан шаҳрида (Хитойдаги янги коронавирус эпидемияси маркази ҳисобланадиган шаҳар) ҳар бир бемор ўртача 2,2 соғлом одамга вирусни юқтирган. Эпидемия пасайиши учун бу кўрсаткич 1дан паст бўлиши керак.

Бироқ, Уҳан зудлик билан карантинга олинганини эсга олсак, унинг юқумлилиги юқори бўлиши керак. Италияда вирус тарқалиши бошланиши билан, у ердаги ҳар бир бемор ўртача 3-4 соғлом одамни зарарлади.


Фото: Getty Images

Янги вирус оддий мавсумий грипп каби осон тарқалишига қарамай, унинг юқумлилиги юқорироқ. У ҳавода уч соат, пластик ва пўлат юзаларда уч кунгача ҳаётийлигини сақлаб қолади.

Ўлим даражаси

Олимлар янги коронавирусдан ўлимни барча беморларнинг 1-2 фоизи даражасида ҳисоблашмоқда. Бу одатдаги мавсумий гриппдан тахминан 20 баравар юқори, аммо SARS (10 фоиз) ва MERS (35 фоиз) эпидемиясининг яқинига ҳам бормайди.

Вирус иммунитети заиф ва сурункали касалликларга чалинган кекса одамлар учун энг хавфлидир. 70 ёшдан кейинги ёш гуруҳида ўлим даражаси 5 фоиздан ошади, 80 ёшдан ошганларнинг ҳар ўндан бири вирусдан нобуд бўлмоқда.

Вирусга қарши махсус даволаш курси мавжудми?

Қисқа жавоб — ҳозирча йўқ. Юқтириб олганлар фақат симптоматик даволанмоқда, яъни касалликнинг ўзи билан эмас, балки унинг аломатлари билан курашилмоқда.

Бироқ, шифокорлар таъкидлашларича, бу ваҳима қўзғаш учун мутлақо сабаб бўла олмайди. Беморларнинг аксарияти (80 фоиздан ортиғи) тиббий ёрдамга умуман муҳтож эмас. Улар уйда, оддий гриппга қарши воситалар ёрдамида даволанади ва одатдагидек, тахминан бир ҳафта ёки бироз кўп вақт мобайнида тикланади.


Фото: Getty Images

Касалланганларнинг фақатгина ҳар бешдан ёки олтидан бири учун шифохонага ётқизиш талаб қилинади — асосан кекса ва/ёки сурункали касалликларга чалинган одамлар.

Агар инфекция вирусли пневмонияга айланиб, бемор нафас олишда қийнала бошласа, у интенсив терапияга (реанимация) ўтказилади. Бундай беморларнинг улуши барча тасдиқланган ҳолатларнинг тахминан 4 фоизини ташкил қилмоқда.

Юқтириб олган ҳолатда нима қилиш керак?

Кўплаб тадқиқотлар ва моделлардан кўриниб турибдики, вирусга қарши курашнинг энг самарали воситаси — карантин, у атрофдагиларни зарарламаслик учун муҳим.

Гриппга биринчи шубҳа пайдо бўлиши билан (илк аломат йўтал, кейин енгил ҳарорат кўтарилиши мумкин) ўзингизни оила аъзоларингиздан ажратиб иҳоталанинг ва иложи бўлса, тўлиқ тикланмагунча уйдан чиқманг.

Антибиотикларни қабул қилманг — улар вирусларга қарши ҳеч қандай ёрдам бермайди.

Ҳар қандай шахсий алоқа учун ҳимоявий жарроҳлик ниқобини кийинг. Профилактика нуқтайи назаридан фойдасиз бўлган ниқоб бемор томонидан кийилганда унинг тупук томчиларини тўсиб, атрофдагиларни ҳимоя қилади.


Фото: Getty Images

Янги коронавируснинг одамдан одамга ўтиш тезлиги ва осонлигини ҳисобга оладиган бўлсак, эртами-кечми дунё аҳолисининг аксарият бўлмаса ҳам, катта қисми у билан касалланади.

Шунинг учун Питер Пиот огоҳлантирмоқда: касалликка тайёр туриш керак, шу жумладан психологик жиҳатдан ҳам. Келгуси ҳафталарда ва эҳтимол бир неча ой ичида касалланганлар ва ўлимлар сони кўпаяди — айниқса аҳолини оммавий текшириш бошланганида.


Хитойдаги номаълум вирус. Ўзбекистон Санитария-эпидемиологик осойишталик агентлиги қандай чора-тадбирларни амалга оширмоқда?

Ўзбекистон Санитария-эпидемиологик осойишталик агентлиги жамоатчилик билан алоқалар бўлими Хитойда рўйхатга олинган янги турдаги коронавирус касаллиги тўғрисида маълумот берди.

Жаҳон Соғлиқни сақлаш ташкилотининг Европа минтақавий бюросининг маълумотларига кўра, Хитойда коронавируснинг янги типи эпидемияси юзага келган.

Хитойнинг Ухан шаҳар Соғлиқни сақлаш қўмитаси 2019 йилнинг декабр ойининг охирида Ухан шаҳар Хубэй провинциясида номаълум этиологияли пневмония касаллиги тарқалганлигини маълум қилган.

Хитойнинг ҲТСҚ-2005 Миллий координатори маълумотига кўра, 2020 йилнинг 11 январ ҳолатига Ухан шаҳрида 41та ҳолатда вирусли пневмония касаллиги аниқланган, уларда бир киши вафот этган, беморларни 6 нафари соғайиб шифохонадан чиқарилган.

Беморлар билан мулоқотда бўлган 739 нафар, шулардан 419 нафари тиббиёт ходимлари тиббий назоратга олинган. Ҳозирча улар орасида касаллик аломатлари аниқланмаган.

Миллий координаторнинг маълумоти асосида ҲТСҚ-2005 мезонлари бўйича ушбу касалликнинг халқаро миқёсда тарқалиш хавфи хамда халқаро савдо ва саёҳатларга тўсқинлик йўқлиги маълум қилинган.

Эпидемиологик суриштирув натижаларига кўра, айрим касалланган беморлар маҳаллий денгиз маҳсулотлари савдо бозорларида ишлаганлиги аниқланган.

Беморларнинг кўпчилиги тана ҳароратининг юқорилиги ҳамда нафас олишининг қийинлашишига шикоят қилган. Кўкрак қафасининг рентгенография хулосасига кўра айрим ҳолатларда беморларни ўпкалари шикастланган.

Бугунги кунда касалликни одамдан-одамга юқиши аниқланмаган.

Хитойнинг Ухан шаҳрининг Соғлиқни сақлаш қўмитаси атипик пневмония (8АК8) ва Яқин Шарқ респиратор синдроми (МЕК8) касалликлари инкор қилинган.

Қайд этилишича, аҳолининг санитария-эпидемиологик осойишталигини таъминлаш, касалликнинг кириб келиши ва тарқалишини олдини олиш мақсадида Ўзбекистон Санитария-эпидемиологик осойишталик агентлиги томонидан қуйидаги чора-тадбирлар амалга оширилмоқда:

  • давлат чегараси кесишган жойлардаги Санитария – карантин пунктларидан ўтаётган йўловчиларни сифатли тиббий – санитария кўригидан ўтказиш, айниқса Хитойдан келаётганларга алоҳида эътибор қаратилмоқда;
  • пневмония ва бошқа ўткир респиратор касалликлари аломатлари билан аниқланган беморларни алоҳидалаш ва шифохоналарга ётқизиш чоралари кўрилмоқда;
  • грипп, ЎРИ ва пневмония касалликларига гумон қилинган беморларни шифохоналарга ётқизиш учун даволаш – профилактика муассасаларини тайёргарлигини таъминлаш, беморларни даволаш учун дори-дармонлар ва дезинфекцион моддаларни захираси яратилди;
  • Хитойдан келаётган йўловчиларда, грипп касаллигининг оғир турларига, ЎРИ ва пневмония касалликларига гумон қилинган беморлар аниқланганда лаборатория ташхиси учун намуналар олишни ташкил этиш;
  • агентлик мутахассислари томонидан учувчилар, борт кузатувчилар, темир йўл проводникларини билим савиясини ошириш мақсадида грипп, ЎРИ ва ўткир пневмония касалликларининг клиникаси, лаборатория ташхисоти, профилактик ва эпидемияга қарши чора-тадбирлари тўғрисида семинарлар ўтказилмоқда.

Касалликларни республикага кириб келиши ва кенг тарқалишини олдини олиш бўйича олиб борилаётган чора – тадбирлар Санитария-эпидемиологик осойишталик aгентлиги томонидан назоратга олинган, дейилади маълумотда.

Бундан олдин, Ўзбекистон ТИВ фуқароларни эҳтиёт чораларини кўришга чақирганди.


Ҳатто инфекция мустаҳкамланади ва одатий грипп каби мавсумий ҳолга келади, деган тахмин ҳам мавжуд.

Унинг юқиши фақат вақт масаласи бўлса, қандай қилиб касалликнинг олдини олиш ҳақида эмас, балки унга қандай тайёргарлик кўриш ҳақида ўйлаш керак: душманни юзидан таниган маъқул.

BBC’нинг рус хизмати SARS-CoV-2 коронавируси ҳақида энг очиқ саволларга жавоб беради.

Вируснинг ўзи нима?

Вирус — бу ҳимоявий оқсил қатламга ўралган майда генетик код парчаси. Унинг зарралари шунчалик кичикки, вирусни одатий микроскопда ҳам аниқлаб бўлмайди: 100 миллион нусхадаги янги коронавирус игна учига осонгина жойлашади.

Митти ҳажм — бу вируслардан ҳимояланиш жуда мушкуллигининг сабабларидан биридир. Инфекция юқтирган беморнинг ҳар йўталишида ҳар бирида миллиардлаб вирус зарралари бўлиши мумкин бўлган майда тупук томчилари учиб кетади.

Вирус ҳужайрага кириб, уни оддий оқсиллар ўрнига вирус нусхаларини яратишга мажбур қилади — инфекция шундай ривожланади.

Янги коронавирус қаердан пайдо бўлган?

Фанга ўнлаб миллион вируслар маълум ва янги, илгари номаълум турлар доимий равишда кашф қилинмоқда.

Шу билан бирга, уларнинг аксарияти одамлар учун мутлақо безарардир — атиги бир неча юз вирус турлари хавф туғдиради ва ҳатто иммунитетимиз эволюция босқичларида уларнинг аксариятига қарши муваффақиятли курашишни ўрганган.


Фото: Getty Images

Бироқ вируслар ҳам ривожланиб боради ва баъзан мутация натижасида илгари фақат ҳайвонларда учраган инфекция инсон танасига кириб бориши мумкин.

Натижада, вирус эпидемияга айланиб, одамлар орасида фаол тарқала бошлайди. Айнан шу ҳолат ОИВ, SARS, MERS ва бугунги янги коронавирус билан содир бўлди.

Вирус ўзидан аввалги SARS ва MERS’дан қандай фарқ қилади?

Лондон гигиена ва тропик тиббиёт мактаби директори Питер Пиотнинг сўзларига кўра, SARS-CoV-2 тўртта муҳим фарқли хусусиятга эга.

Биринчидан, инфекцияланишдан кейинги бир неча кун мобайнида одам ҳеч қандай аломатларга дуч келмайди, аммо аллақачон бошқаларга юқтириши мумкин. Бу жуда ёқимсиз хусусият бўлиб, вирусни изоляциялашни сезиларли даражада мураккаблаштиради.

Масалан, SARS ҳолатида ҳамма нарса мутлақо акси бўлган: аломатлар дарҳол пайдо бўлган, аммо беморнинг атрофдагиларга хавф солиши бир неча кундан кейин бошланган.


Фото: Getty Images

Иккинчидан, беморларнинг 80 фоизигача бўлган қисми оддий шамоллаш ёки грипп каби енгил ҳолсизликни сезади, деярли ҳар бешинчи (18 фоиз) инсон эса ўзида ҳеч қандай аломатларни сезмайди, аммо ўзи билмаган ҳолда ҳам у инфекция манбайи бўлиб қолмоқда.

Учинчидан, COVID-19 аломатлари одатий гриппга жуда ўхшаш бўлгани сабабли кўплаб беморлар ўзларининг янги вирус ташувчиси эканликларидан шубҳаланишмайди, лекин атрофдагиларга юқтиришда давом этишади.

Тўртинчидан, касалликнинг дастлабки босқичларида вирус айнан томоқда кўпаяди, шунинг учун вирус юқтириб олган одам ҳар қандай аксириш ва йўтал билан атрофга миллиардлаб вирус зарраларини сочади. Бемор биринчи навбатда йўталишни бошлайди — бошқа барча аломатлар кейинроқ пайдо бўлади (ёки пайдо бўлмайди).

Вакцина тайёр бўлишини қачонга кутиш керак?

Қисқа жавоб берганда — кутманг. Имкон қадар тезроқ ишлаб чиқилган тақдирда ҳам, сиз учун асқотиши даргумон.

Ваҳоланки вакцинанинг биринчи клиник синовлари аллақачон бошланган бўлса-да (бир вақтнинг ўзида турли мамлакатларда бир неча талқинлар синовдан ўтказилмоқда), ҳатто энг яхши натижада ҳам, ишчи вакцинани оммавий ишлаб чиқариш бошланиши 2021 йил охирига қадар чўзилади, бу вақт ичида инсонларнинг вирус хавф солаётган гуруҳларининг аксарияти аллақачон касалланишга улгуради.


Фото: Getty Images

Бундан ташқари, аксарият мутахассислар оптимистик нуқтайи назарга эга бўлишига қарамай, вакцина принципиал жиҳатдан яратилиши мумкинлигига кафолат ҳам йўқ.

Питер Пиотнинг эслатишича, ОИВга қарши вакцина яратишга уриниш, масалан, 35 йилдан бери давом этмоқда ва ҳали ҳам фойда йўқ. Гарчи бу вақт ичида касалликнинг олдини олиш учун бир нечта дорилар пайдо бўлган.

Вирус аслида қанчалик хавфли?

Бундай хавфни баҳолаш учун универсал миқёс мавжуд эмас. Аммо ҳар қандай касаллик хавфини аниқлайдиган асосий омиллар унинг юқумлилиги, яъни тарқалиш тезлиги ва енгиллиги ҳамда ўлим кўрсаткичидир.

Юқумлилиги

Хитойлик шифокорларнинг дастлабки ҳисоб-китобларига кўра, Уҳан шаҳрида (Хитойдаги янги коронавирус эпидемияси маркази ҳисобланадиган шаҳар) ҳар бир бемор ўртача 2,2 соғлом одамга вирусни юқтирган. Эпидемия пасайиши учун бу кўрсаткич 1дан паст бўлиши керак.

Бироқ, Уҳан зудлик билан карантинга олинганини эсга олсак, унинг юқумлилиги юқори бўлиши керак. Италияда вирус тарқалиши бошланиши билан, у ердаги ҳар бир бемор ўртача 3-4 соғлом одамни зарарлади.


Фото: Getty Images

Янги вирус оддий мавсумий грипп каби осон тарқалишига қарамай, унинг юқумлилиги юқорироқ. У ҳавода уч соат, пластик ва пўлат юзаларда уч кунгача ҳаётийлигини сақлаб қолади.

Ўлим даражаси

Олимлар янги коронавирусдан ўлимни барча беморларнинг 1-2 фоизи даражасида ҳисоблашмоқда. Бу одатдаги мавсумий гриппдан тахминан 20 баравар юқори, аммо SARS (10 фоиз) ва MERS (35 фоиз) эпидемиясининг яқинига ҳам бормайди.

Вирус иммунитети заиф ва сурункали касалликларга чалинган кекса одамлар учун энг хавфлидир. 70 ёшдан кейинги ёш гуруҳида ўлим даражаси 5 фоиздан ошади, 80 ёшдан ошганларнинг ҳар ўндан бири вирусдан нобуд бўлмоқда.

Вирусга қарши махсус даволаш курси мавжудми?

Қисқа жавоб — ҳозирча йўқ. Юқтириб олганлар фақат симптоматик даволанмоқда, яъни касалликнинг ўзи билан эмас, балки унинг аломатлари билан курашилмоқда.

Бироқ, шифокорлар таъкидлашларича, бу ваҳима қўзғаш учун мутлақо сабаб бўла олмайди. Беморларнинг аксарияти (80 фоиздан ортиғи) тиббий ёрдамга умуман муҳтож эмас. Улар уйда, оддий гриппга қарши воситалар ёрдамида даволанади ва одатдагидек, тахминан бир ҳафта ёки бироз кўп вақт мобайнида тикланади.


Фото: Getty Images

Касалланганларнинг фақатгина ҳар бешдан ёки олтидан бири учун шифохонага ётқизиш талаб қилинади — асосан кекса ва/ёки сурункали касалликларга чалинган одамлар.

Агар инфекция вирусли пневмонияга айланиб, бемор нафас олишда қийнала бошласа, у интенсив терапияга (реанимация) ўтказилади. Бундай беморларнинг улуши барча тасдиқланган ҳолатларнинг тахминан 4 фоизини ташкил қилмоқда.

Юқтириб олган ҳолатда нима қилиш керак?

Кўплаб тадқиқотлар ва моделлардан кўриниб турибдики, вирусга қарши курашнинг энг самарали воситаси — карантин, у атрофдагиларни зарарламаслик учун муҳим.

Гриппга биринчи шубҳа пайдо бўлиши билан (илк аломат йўтал, кейин енгил ҳарорат кўтарилиши мумкин) ўзингизни оила аъзоларингиздан ажратиб иҳоталанинг ва иложи бўлса, тўлиқ тикланмагунча уйдан чиқманг.

Антибиотикларни қабул қилманг — улар вирусларга қарши ҳеч қандай ёрдам бермайди.

Ҳар қандай шахсий алоқа учун ҳимоявий жарроҳлик ниқобини кийинг. Профилактика нуқтайи назаридан фойдасиз бўлган ниқоб бемор томонидан кийилганда унинг тупук томчиларини тўсиб, атрофдагиларни ҳимоя қилади.


Фото: Getty Images

Янги коронавируснинг одамдан одамга ўтиш тезлиги ва осонлигини ҳисобга оладиган бўлсак, эртами-кечми дунё аҳолисининг аксарият бўлмаса ҳам, катта қисми у билан касалланади.

Шунинг учун Питер Пиот огоҳлантирмоқда: касалликка тайёр туриш керак, шу жумладан психологик жиҳатдан ҳам. Келгуси ҳафталарда ва эҳтимол бир неча ой ичида касалланганлар ва ўлимлар сони кўпаяди — айниқса аҳолини оммавий текшириш бошланганида.

Читайте также: