Корана вирус белгілері алдын алу шаралары

Обновлено: 24.04.2024

ЖРВИ мен тұмау маусымының басталуы коронавирусты анықтауда қиындық туғызуда. Белгілері ұқсас болғанымен, емдеу тәсілдері мүлде бөлек.

Осы орайда Нұр-Сұлтандағы Көпсалалы медициналық орталығына қарайтын қалалық инфекциялық орталықтың басшысы Татьяна Цечоева коронавирустан сақтану және оны асқындырып алмау жолдарын айтып берді.

№1. Ауруханаға кімдер дереу жатқызылады?

Келесі санаттарға жататын адамдар коронавирус жұқтырса, дереу ауруханаға жатқызылады:

өкпесінің 30 пайызы қабынғандар және өкпенің қанша пайызы қабынғанына қарамастан пневмониясы өршігендер;
қант диабетімен ауыратындар;
аса артық салмаққа ие жандар;
түрлі жүрек-қан тамырлары ауруына (әсіресе, артериалды гипертензиясы барлар) шалдыққандар;
аяғы ауыр әйелдер.

Сондай-ақ, коронавирус жұқтырған науқастың үйде емделуге не оқшаулануға мүмкіндігі болмаса, жедел жәрдем көлігімен бірден стационарға жеткізіледі.

№2. Вирусты өршітіп алмау жолдары қандай?

Дәрігер ең бірінші кезекте өз бетімен емделуді тоқтату қажеттігін айтады. Бірақ, өзге де сырқаты бар науқастар бұрыннан қабылдап жүрген базалық препараттарын қабылдауды тоқтатпауы тиіс. Яғни, коронавирус жұқтырған уақытта да, кейін стационардан шыққан күнде де бұрынғы режимді сақтап, препараттарды қабылдауды жалғастыру керек. Ал коронавирусқа емді ауру дәрежесін анықтаған дәрігер тағайындауы тиіс. Ауру дәрежесі уыттану синдромына, демнің жетпеу деңгейіне байланысты айқындалады.

Есте ұстаңыз: Covid-19 әр адамда әртүрлі деңгейде өршиді.

№3. Антибиотик пен антикоагулянт қолдану салдары

Антибиотик те, антикоагулянт та коронавирусқа қарсы профилактикалық шара ретінде қолданылмайды. Бұл препараттар тек емдеу кезінде және коронавирус салдарымен күрес үшін ғана тағайындалады. Мәселен, сырқат пневмонияға ұласқан кезде өкпенің тамырлары бітеліп, бактериялық флораның белсенді болуына байланысты не жаңа бактериялық флораның қосылуына байланысты өкпе қабынады. Коронавирус иммундық жүйені де әлсіретеді.

№4. Бөлмені қалай желдетеді?

Коронавирустан сақтану үшін жеке гигиена мен үй тазалығы қатаң талап етіледі. Алайда, қысқы уақытта бөлмені желдету кезінде суық тигізу қаупі бар. Сондықтан желдеткен кезде тоңып қалмас үшін бөлмеден шыға тұру керек.

Егер үйде коронавирус жұқтырған науқас оқшауланған болса, бұл бөлме міндетті түрде желдетілуі керек.

№5. Созылмалы ауруы бар адамдар нені ескеруі керек?

Бұл санаттағы азаматтар коронавирустан сақтану үшін міндетті түрде оқшаулануы тиіс. Өйткені, коронавирус жұқтырып алса, созылмалы ауруы асқынып, емделу қиынға соғуі мүмкін. Сондықтан, мүмкіндігінше инфекция жұқтыру қаупі бар қоғамдық орындарға бармауы керек. Созылмалы ауруы бар адамдарда коронавирустың алғашқы белгісі пайда болса, дереу медицина қызметкеріне жүгінген абзал. Дәрігер оны емдеудің әдістемесін айқындайды.

№6. Жедел жәрдемді қай кезде шақырған дұрыс?

Адамның дене қызуы парацетомол қабылдағаннан кейін де түспесе, бұл жедел жәрдем қызметіне хабарласу керектігінің белгісі. Сондай-ақ, мұндай белгілерге кеуде тұсының ауыруы (бұл тромб түзіле бастағанының белгісі), тыныс алудың тым жиілеуі де жатады. Бұл симптомдар пневмонияның асқынып бара жатқанының симптомдары.

№7. Инфекцияның алғашқы белгілері

дене қызуының көтерілуі;
бұлшықеттердің ауыруы;
бас ауруы;
иіс, дәм сезу қабілетінің әлсіреуі.

Аурудың бұл белгілері бір уақытта немесе жеке-жеке де байқалуы ықтимал. Денеде әлсіздік байқалып, үнемі тер басады. Бұл белгілер байқалған жағдайда науқас жергілікті емханаға хабарласуы қажет.

№8. Коронавирус пен тұмаудың айырмашылығы

Вирусты аурулардың белгілерінің бәрі ұқсас. Бірақ, емдеу тәсілдері мүлде бөлек. Айталық, коронавирус инфекциясы негізінен оны жұқтырған адамның өкпесін нысанаға алады. Адамның өкпесінде тромб түзілуі мүмкін. Осыдан кейін бактериялық флораның белсенділігі күшейіп, өкпе қабынады. Бұл жағдайда әдетте ЖРВИ мен тұмау барысында вирусқа қарсы иммунитетімізді күшейтетін дәрілерді қабылдауға бтыйым салынады. Олар бактериялардың белсенділігін одан әрі арттырып жіберуі ықтимал. Сондықтан дұрыс диганоз қоймайынша өздігімен емделуге болмайды.

Жыл басынан бері барша әлемнің назарына Қытайға ауды. Күн сайын аспан асты елінде 2019-nCov жаңа коронавирусын жұқтырғандар саны артып келеді. Ғалымдардың айтуынша, коронавирус алғашқы белгілері пайда болмай тұрып адамнан адамға жұға береді. Бұл аурудың алдын алуға үлкен кедергі келтіріп тұр. Әзірге коронавирустың жаңа түрі неден және қалай пайда болғаны туралы нақты ақпарат жоқ. Дегенмен ғалымдар оның екі себебін атады.

ХХI ғасырда жаңа вирус қайдан пайда болды?

Жаңа вирустардың пайда болуы таңғаларлық жағдай емес. Өйткені вирустар да Жердегі барлық тірі ағзалар секілді өсіп, дамып, қоршаған ортаға үйреніседі. Адам саны күннен күнге артқан сайын вирустардың дамуы үдей түсті. Үй жануарлары мен фермадағы құстар вирустардың дамуына таптырмас мүмкіндік. Өйткені әркез тазалық сақтала бермейді. Мысалы, құс тұмауы кезінде штамм үй құстарының ағзасына түскен. Олардың иммунитеті жоқ болғандықтан тез өледі. Алайда ауру құстардың етін жеу арқылы вирус адам ағзасына түскен соң, дамып, уақыт өте адамның өліміне алып келетін вирусқа айналды.

Қазіргі коронавирусқа ұқсас жағдай 2003 жылы да тіркелген. Тыныстық синдром (SARS) атауын алған вирусты Қытайдың Юньнань аумағындағы үңгір жарқанаттары тасымалдаған. 2019-nCov (2019 жылғы жаңа коронавирус деген мағынан білдіреді) геномы SARS геномымен 80%-ға ұқсас. Ғалымдар коронавирустың жаңа түрі екі жағдайда пайда болуы мүмкін деп топшылайды.

Бірінші себеп: 2019-NCoV штамы жарқанаттан жыланға берілуі мүмкін

Ж арқанат түрлі вирустарды тасымалдай алады. Сол себепті ғалымдар бірден осы бір қолқанаттының түрін зерттеді. Қытай халқы бұрыннан жануарлардың түр-түрін ас мәзіріне қосатын. Уханьдағы жануарлар базары вирустардың дамуына таптырмас мүмкіндік тудырған. Осылайша 2019-NCoV вирусы дамып, адамға берілетін қабілетке ие болған. Ал штамм жарқанаттан жыланға беріліп, артынша адам ағзасына түсті деген болжам бар.

Екінші себеп: адам өміріне қауіпті вирустар зертханасынан шығуы мүмкін

2017 жылы Ухань қаласында әлемдегі ең қауіпті вирустар мен патогендерді зерттеуге арналған Ұлттық биоқауіпсіздік зертханасы ашылған екен. Сол кездің өзінде сарапшылар болашақта зертханадан вирус сыртқа шығып кетеді деп қауіптенген болатын. Ғалымдар патогендерді әртүрлі жануарларға тәжірибе жасау арқылы зерттейді. Тәжірибе барысында вирус белгісіз бір себеппен сыртқа шығуы мүмкін. Өйткені 2003 жылы SARS штамы Қытай зертханасынан абайсызда сыртқа шығып, біраз адамның өмірін жалмаған еді.

Қазақстанда коронавирус жұқтырған науқастардың саны өсуде. Соңғы мәлімет бойынша, қауіпті вирусты елімізде 6 адам жұқтырған.

2019 жылғы желтоқсан айында пайда болып, бүгінде дүние жүзін дүрліктіріп тұрған коронавирустың ресми атауы – Covid-2019. Індет Қазақстанға да жеткен соң, елде қауіпсіздік шаралары күшейтіліп, коронавирус мәселелері бойынша Telegram-бот іске қосылды.

Informburo.kz Дүние жүзілік денсаулық сақтау ұйымының кеңесі бойынша Covid-2019 туралы жиі қойылатын сұрақтардың жауабын, дерттен сақтану жолын ұсынады.

Covid-2019. Бұл не?

Covid-2019 – коронавирустың осы уақытқа дейін анықталмаған жаңа түрі. Коронавирустар көбіне жануарларды зақымдайтын вирустар тұқымдасы болып табылады, бірақ кей жағдайда адамға да жұғуы мүмкін. Covid-2019 – коронавирустың адам ағзасына әсер ете алатын жетінші түрі.

Коронавирустың қаупі қандай?

Қалыпты жағдайда Covid-2019 жұқпасынан кейін асқыну қаупі жоқ. Бұл вирус:

65 жастан асқан адамдарға;
бес жасқа дейінгі балаларға;
жүкті әйелдерге;
иммунитеті әлсіз не жүрек, өкпе, бүйректің созылмалы аурулары бар адамдарға қауіп туғызуы ықтимал.

Сырқат кей науқастарда ауыр түрде өтіп, пневмония мен тыныс алудың қиындауына әкелуі мүмкін. Сирек жағдайда вирус өлімге әкеледі.

Covid-2019 симптомдары

Коронавирус кәдімгі тұмау тәрізді болғандықтан, оның алғашқы белгілерін көп адам байқай бермейді. Дегенмен, дәрігерлер келесі симптомдар білінсе, бірден дабыл қағуға кеңес береді:

дене қызуының көтерілуі, жоғары тепмература;
құрғақ қатты жөтел;
бастың ауруы;
кеуде тұсының ауруы;
ентікпе және тыныс алудың бұзылуы;
жүрек қағысының жиілеуі;
пневмония;
безгек;
мұрынның бітуі;
фарингит;
диарея.

Осындай симптомдарды байқасаңыз, 103 нөміріне хабарласып, бірден медициналық мекемеге хабар беріңіз. Әсіресе вирус тараған елдерден сапарлап келген болсаңыз, міндетті түрде тексерілген жөн.

Коронавирус қалай жұғады?

Коронавирус респираторлық жолмен жұғады.

Covid-2019 инфекциясын жұқтырған адаммен жақын байланыссаңыз, қауіпті дертке шалдығуыңыз әбден мүмкін. Инфекция ауру жұқтырған адамнан келесі адамға жөтелгенде не түшкіргенде науқастың мұрнынан, аузынан бөлінетін ұсақ тамшылар арқылы беріледі. Бұл тамшылар заттардың бетіне, есік тұтқасына түседі. Ол заттарды ұстаған адам қолын жумастан көзіне, мұрнына немесе аузына тигізсе, ауруды жұқтырады. Сондықтан, коронавирусқа шалдыққан адамнан 1 метрден аса қашықтықта жүру маңызды. Қазіргі уақытта ғалымдар вирустың заттардың бетінде қанша уақыт тіршілік ететінін анықтауда. Вирус бір сағаттан бірнеше күнге дейін өміршеңдігін сақтай алады деген болжам бар. Сондықтан, вирусты өлтіру және олардың адамға жұғуына жол бермеу үшін қарапайым дезинфекциялаушы заттарды қолдануға болады.

Коронавирустан қалай сақтану керек?

Дүние жүзілік денсаулық сақтау ұйымының инфекцияның алдын алуға беретін кеңестері:

Қолды әр жарты сағат сайын 20 секунд бойы сабындап жуу;
Микробтарды өлтіруге антисептик көмектеседі. Медициналық спирт те қолдануға жарайды. Егер спиртке аллергия бар болса, санитайзерді пайдаланыңыз;
Түшкіргенде және жөтелгенде мұрын-аузыңызды қағаз майлықпен не шынтағыңызбен жабыңыз. Содан кейін майлықты жабық контейнерге тастап, қолыңызды жуыңыз;
Қолыңызды көзіңізге, мұрныңызға және аузыңызға тигізбеңіз, бұлар вирустың "кіріс қақпасы" саналады;
Жөтел, жоғары температура және тыныс алу мүшелері ауруларының басқа симптомдары бар адамдардан аулақ жүріңіз;
Адам көп жиналатын қоғамдық орындарға, той-томалақ, жиындарға бармай, үйде отыруға тырысыңыз;
Адамдармен қол алыспай, қашықтықтан амандасқан жөн;
Іссапардан бас тартып, әлем бойынша саяхатты шектеңіз;
Үйдің терезесін жиі ашып, ауаны тазартып тұрыңыз;
Қоғамдық көлікті жиі пайдаланбаған жөн;
Қолма-қол ақшадан бас тартып, төлемді мүмкіндігінше банк картасы арқылы жасаңыз;
Бөлмені жиі желдетіңіз;
Табиғат пен фермалардағы жануарлардан аулақ жүріңіз;
Ет пен жұмыртқаны ұзақ уақыт қайнатып не пісіріңіз, яғни, шала піскен күйінде тұтынбаңыз;
Температура көтерілгенде, жөтелгенде және тыныс алу қиындағанда дереу медициналық жәрдемге жүгініңіз;
Иммунитетіңізді нығайтып, салауатты өмір салтын ұстаныңыз. Ақуыздарға, дәрумендерге және минералды заттарға бай тағамдарды тұтыныңыз.

Профилактикалық 5 шара

Денсаулық сақтау министрлігі профилактикалық 5 шараны тұрақты істеуге кеңес береді:

қол мен бетті сабынмен жиі және мұқият жуу;
қолға арналған спирттік антисептиктерді қолдану;
көп адам жиналған орындардан аулақ болу;
науқас адамдармен байланысқа түспеу;
салқын тию белгілері (дене қызуының көтерілуі, мұрынның бітелуі, жөтел, тамақтың ауруы) пайда болғанда міндетті түрде дереу үйге жедел жәрдем шақыру қажет.

Карантинге кімдер жатқызылады?

Қазақстанның Бас санитарлық дәрігерінің "Қазақстанда коронавирустық инфекцияның алдын алу бойынша шараларды ары қарай күшейту туралы" 2020 жылғы 4 наурыздағы №12 жаңа қаулысына сәйкес, Covid-19 коронавирустық инфекция бойынша қауіпті елдердің тізімі жасалды. 1А санатына жататын мемлекеттен келгендер міндетті түрде медициналық мекемеге оқшауланады. Қалғаны үй карантиніне жатады:

1 А санаты – ҚХР, Иран, Оңтүстік Корея, Италия;
1 Б санаты – Франция, Германия, Испания;
2 санат – Швейцария, Ұлыбритания, Нидерландтар;
3 санат – Бельгия, Швеция, Норвегия, Үндістан, Ирак, Филиппин, АҚШ.

1 А санаты – Иран, Италия;
1 Б санаты – ҚХР, Оңтүстік Корея, Франция, Германия, Испания;
2 санат – Австрия, Бельгия, Дания, Катар, Норвегия, Нидерландтар, БАӘ, Швейцария, Швеция;
3 санат – Әзербайжан, Ұлыбритания, Ирак, Люксембург, Словения, АҚШ, Чехия, Жапония.

Үй карантинінде жатқан адамдар нені ескеруі керек?

Covid-2019-дың инкубациялық кезеңі 14 күнге дейін созылады. Дәрігерлер үйде оқшауланған науқастарға келесі кеңестерді ұсынады:

Үйден шықпаңыз;
Жабық есігі бар, жақсы желдетілетін бөлмеде жатыңыз;
Қажеттілік үшін бөлмеден шыққан жағдайда, маска киюді ұмытпаңыз;
Түшкіргенде және жөтелгенде мұрын-аузыңызды қағаз майлықпен не шынтағыңызбен жабыңыз;
Қолыңызды жиі дезинфекциялаңыз, әсіресе тамақ ішер алдында тазалық шараларын қатаң сақтаңыз;
Қолды бір рет қолданатын қағаз майлықпен сүртіңіз;
Мүмкіндігінше бөлек гигиеналық бөлме пайдаланған жөн;
Үйге қонақтардың келуін шектеңіз.

14 күндік карантинге жатқызылған адам ол аяқталғаннан кейін де 10 күнге дейін телефон арқылы медқызметкерлердің бақылауында болады.

"Мифтерге сенбеңіз!"

Жаңа вирустық инфекциялар таралғанда әдетте күмәнді, жалған ақпарат таралады. Дүниежүзілік деңсаулық сақтау ұйымы жаңа коронавирус жайында танымал мифтердің жалғандығын хабарлады:

Қытайдан келген пошта қауіпті емес – хаттар мен сәлемдемелерден жаңа коронавирус жұқтырып алуға болмайды;
Үй жануарлары, мысықтар мен иттер Covid-2019 жұқтырушысы емес. Оған ешқандай ғылыми дәлел жоқ;
Пневмонияға қарсы вакциналар жаңа коронавирустан қорғамайды. Оған арнайы екпе қажет, оны дәл қазір ғалымдар әзірлеуде;
Сарымсақ, күнжіт майы, ауыз шаюға арналған сұйықтық немесе мұрынға арналған тұз ертіндісі вирусқа қарсы көмектесетініне еш дәлел жоқ;
Антибиотик коронавирусты емдеуге көмектеспейді. Егер вирус бактериялық инфекцияға әкелсе, дәрігеріңіз антибиотик тағайындауы мүмкін, себебі анибиотик бактериялық инфекцияны емдейді. Бірақ, ол коронавирустан емделуге көмектеспейді;
Коронавирустың алдын алатын не емдейтін дәрілер жоқ. Ғалымдар қазір сондай препаратты әзірлеумен айналысуда.

Әрбір адам өз денсаулығына жауапты болып, бірден дәрігерге жүгінуі керек. Медициналық көмек симптомдарды жеңілдетуге және аурудың әрі қарай дамуына жол бермеуге көмектеседі.

Дұрыс диагноз қойып, емдеу хаттамасын шатастырып алмау үшін коронавирустық пневмонияға басқа атау берілуі мүмкін.

Қазақстанда соңғы екі айда пневмониямен ауырған науқастардың басым бөлігінен коронавирус анықталмаған. Алайда сарапшылар жазда пневмонияның өршуіне коронавирус әсер еткенін жоққа шығармай, бактериалды және коронавирусты пневмония деп екі бөлек қарастырып отыр. Кеше ДДСҰ денсаулық сақтау саласы бойынша төтенше жағдайлар бағдарламасының директоры Майкл Райан пневмонияның бұл түрі дұрыс диагноз қойылмаған Covid-19 болуы мүмкін деген пікір айтты. Қазіргі таңда ДДСҰ Қазақстанның Денсаулық сақтау министрлігімен тығыз байланыс орнатып, тест сапасын тексеруге кіріскен.

Informburo.kz өз кезегінде пневмонияның алдын алу және емдеу туралы жоғары санатты пульмонолог, Астана медицина университеті жанұялық медицина кафедрасының меңгерушісі, медицина ғылымдарының докторы Наталья Латыпованың ұсыныстары мен маңызды сұрақтарға берген жауабын негізге ала отырып, түсіндірме әзірледі.

№1. Пневмонияның алғашқы белгілері қандай?

Ауру симптомдары бірден емес, шамамен 5-7-і күні, респираторлық кезеңде біліне бастайды. Алғашқы симптомдар: жөтел, ентігу, мазасыздық, тыныс алудың қиындауы және кеуде ауыруы болуы мүмкін. Төменгі тыныс алу жолдарының зақымдануының белгісі сырқаттың біртіндеп өрши бастағанын білдіреді.

№2. Пневмония симптомдары байқалса, не істеу керек?

Алғашқы симптомдар әрі қарай өршімесе және температура 7 күннен артық көтерілмесе, онда алаңдаудың қажеті жоқ. Бұл бірден антибиотиктер қабылдап, компьютерлік томографиядан өтуге себеп емес. Адам 2-3 күн бойы симптомдардың күшейіп жатқанын немесе қайта пайда болғанын байқаса, онда бұл өкпе қабынуының белгісі болуы мүмкін. Бұл жағдайда зерттеу жүргізу мен емдеу әдісін ауыстырып, қандай да бір терапияны кеңейту қажет.

№3. Қазір бактериалды пневмония маусымы емес. Сонда бұл қандай пневмония?

Қазір бактериялық пневмония маусымы емес және пневмония диагнозы қойылған науқастардың көпшілігінде ПТР-тест нәтижесі теріс болса да, аурудың түп негізі коронавирус болуы мүмкін. ПТР нәтижесі оң болған кездегі картина мен рентгенограмма мен компьютерлік томография көрсеткен пневмония картинасы ұқсас, тіпті еш айырмашылығы жоқ. Сондықтан өкпенің мұндай зақымдануын "коронавирусты пневмония" деуге болады.

№4. Бактериалды және коронавирусты пневмонияның айырмашылығы қандай?

Коронавирус инфекциясы – төменгі тыныс алу жолдарының вирустық зақымдануы. Бактериалды пневмония кезінде науқастың өкпесінде, төменгі тыныс алу жоларында бактериялар жиналып, ірің пайда болады. Өкпе ауруының қоздырғышы коронавирус болса, онда жасушалық қабыну элементтерінің түсімі дәнекер тінге шабуыл жасайды.

Жоғарғы тыныс жолдарының эпителиялары коронавирус кіретін қақпа болса да, оның соңғы нүктесі – альвеолярлық эпителий, яғни төменгі тыныс жолдары. Коронавирустың ағзаға енуінің екінші әдісі – асқазан-ішек жолдарының эпителиі. Бірақ, бұл сирек кездеседі. Өкпенің зақымдану жиілігі тұмау, қызылша сияқты инфекциялармен теңестірілмейді.

Коронавирусты инфекцияның екінші айырмашылығы – гиперкоагуляцияның дамуымен тамырлардың жаппай зақымдануы. Сондықтан өкпенің коронавирустық зақымдануы екі жақты сипатқа ие, бұл өзгерістер өкпенің түрлі сегменттеріне әсер етеді және өкпенің зақымдану пайызы бактериялық пневмонияға қарағанда әлдеқайда жоғары. Сондықтан қазір әлемде коронавирусты пневмонияға басқа атау берілмек.

№5. Пневмонияны қалай емдейді?

Температура 38,5 градустан жоғары болса, дененің ауыруын, әлсіздікті жеңілдетуге мүмкіндік беретін қарапайым стероидты емес қабынуға қарсы препараттарды қабылдау ұсынылады. Сұйықтықты көп ішу қажет. Алғашқы кезеңде аурумен иммунитет күресетіндіктен, антибиотиктер мен гормондарды тағайындау қажет емес.

Екінші кезеңде процестің динамикасын бағалау маңызды. Сатурацияның (қанның оттегімен қанығуы) төмендеуі, демікпе болса дәрігерге қаралып немесе жедел жәрдем шақыру қажет. Содан кейін антикоагулянттар тағайындалуы мүмкін. Қабынуға қарсы терапия күшейтіледі.

Бактериялық инфекцияның белгілері немесе зертханалық көрсеткіштер пайда болған жағдайда ғана антибиотиктер тағайындалады. Қауіпті топтағы науқастар – қарт адамдар мен созылмалы аурулары бар адамдар ерекше бақылауда болуы тиіс.

Ауру көбінесе екі аптаға дейін созылады. Ағзаның қалпына келу кезеңінде әлсіздік, шаршау, жеңіл жөтелу болуы мүмкін. Бұл кезеңде тыныс алу гимнастикасын жасау, таза ауада жаяу жүру ұсынылады.

№6. Коронавирусты пневмония неге рентгеннен көрінбейді?

КВИ көріну-көрінбеуі рентгенографияның қашан жасалғанына байланысты. Шынында да, рентгенография компьютерлік томографияға қарағанда сезгіш емес. Вирустық этиологияның өзгеруі рентгенографияда мерзімі ұзартылған кезде, көбінесе аурудың бірінші аптасынан кейін ғана байқалады. 7-10 күннен кейін рентгеннен қандай да бір өзгерістерді көруіміз мүмкін. Компьютерлік томография жасушалық сүзуді, өкпе тініне қабыну жасушаларының ағымын көруге мүмкіндік береді. Ал мұны қарапайым рентгенограммадан бастапқы кезеңде көру өте қиын. Аурудың алғашқы аптасында жасалған өкпе кескіні мен 10 күннен кейінгі кескін мүлдем басқаша болуы мүмкін. Сондықтан науқастың жағдайы ауыр болмаса, аурудың алғашқы кезеңінде компьютерлік томография мен рентгенография жасаудың еш мәні жоқ.

№7. Пневмония кезінде ішпен жату пайдалы ма?

Иә. Өкпенің астыңғы бөлігін желдетіп отыру өте маңызды. Дәрігерлер мұндайда "ішпен жату керек" деген кеңес береді және ол орынды. Өкпе жасушасы экскурсия жасауы үшін адамның арқа тұсы ашық болуы керек. Ал арқамен жатқанда бұл процесс шектеледі. Ішпен жатқан кезде ғана арқа ашық болады. Егер аурудың респираторлық белгілері болса және коронавирус бар екені дәлелденсе, күніне бірнеше рет етбетіннен жату ұсынылады.

Пневмонияның ауыр түрімен ауыратындар күніне 12-16 сағат бойы ішпен жатуы керек. Бұл қан айналымының ұлғаюына әкелетін желдетуді арттыру үшін пайдалы, олар өзара байланысты.

№8. Массаж жасаудың пайдасы бар ма?

Ауру кезінде массаждың ауру белгілерін жеңілдететіні дәлелденбеген. Пневмония және өкпенің вирустық зақымдануы кезінде массаждың қандай дәрежеде оң әсері бар екені белгісіз. Сол себепті массаж жасаудың тиімділігі дәлелденбегендіктен бұл әдісті тиімді деп ұсына алмайды. Аурудың пайда болуы мен даму барысын, вирустық пневмония механизмін ескере отырып, массаж ғажайып әсер етеді деуге келмейді. Ал қызба кезінде, бірінші интоксикациялық кезеңде арнайы физикалық әдістерді қолдану ұсынылмайды. Өйткені, осы кезеңнің соңында өкпе тінінің зақымдануының алғашқы белгілері пайда болуы мүмкін.

№9. Иттің етін жеу, адыраспан түтету аурудың алдын ала ма?

Халық емінің тиімділігі дәлелденбеген, себебі, мұндай заттарды қолдану қаншалықты тиімді деп зерттеген ешкім жоқ. Дәлелденбеген соң қандай да бір әдістерді кеңінен жарнамалауға болмайды. Әзірге тәжірибе жүргізілмеді. Дәрігерлер дәлелденген клиникалық медицинаға ғана арқа сүйейді.

№10. Пневмония кезінде шар үрлеп жаттығу жасауға бола ма?

Бұл дем шығару кезінде кедергілер болатын әртүрлі аурулар кезінде қолданылатын тыныс алу әдісі. Дем шығару кезінде тыныс алу жолдарында кедергінің жоғарылауы бронх қысымын арттырады. Бұл ауа жолдарын тегістеуге және желдетуді жақсартуға әкеледі.

Алайда Денсаулық сақтау министрлігі шар үрлеуді физиотерапияның қауіпті әдісі санайды. Шар үрлегенде тыныс алу мен дем шығару күші бақыланбайды. Шарлардың созылғыштығы әртүрлі және оларды үрлеу үшін әртүрлі күш салу керек. Үрлеуге әлдеқайда көп күш қажет болса, бұл қауіпті болуы мүмкін. Вирустық пневмония мен өкпенің екі жақты зақымдануы кезінде өкпе тінінің икемділігі өзгереді. Мұндайда шар үрлеу зиян келтіруі мүмкін.

№11. Пневмония кезінде жаттығу жасау көмектесе ме?

Жаттығу туралы науқастың жағдайына қарап айтуға болады. Аурудың жедел кезеңінде тыныс алу гимнастикасының ең аз элементтері ұсынылады.

Дем шығару кезінде кедергі элементтерін қосуға болады, бірақ шарларды үрлеуге болмайды. Жәй ғана ерінді сығып баяу дем шығарған жөн. Төсекте жата бермей қозғалу ұсынылады. Қозғалу, төсекте жата бермев бір дене белсенділігі, қаралмау ұсынылады.

Кез келген ауруда қозғалу пайдалы, десе де бұл адамның физикалық мүмкіндіктеріне, яғни ауруды қалай жұқтыруына да байланысты. Әлсіздік, жоғары температура, уыттану болса және науқас төсектен тұра алмаса, онда жаттығу жасау ұсынылмайды. Оларды күш жұмсап, ауырсыну арқылы жасауға болмайды.

Оңалту кезеңінде ғана біртіндеп денеге салмақ түсіруге болады. Дәрігер-реабилитолог науқастың қандай пневмониямен ауырғанына байланысты дене белсенділігі деңгейін анықтайды және оны арттыру тактикасын әзірлейді.

№12. Ұзақ уақыыт синтетикалық маска тағу пневмонияға әкеле ме?

Ғылыми түрде дәлелденбеген. Масканың жарамдылық мерзімі болады және бактериялар матаның өзінде жиналып қалуы мүмкін болғандықтан оны ауыстырып отыру ұсынылады. Масканы қандай материалдан жасалғанына байланысты 2 сағаттан бір тәулікке дейін тағуға болады. Бірақ маска пневмонияны өршітіп жіберуі мүмкін деп айту қиын, тіпті мүмкін емес. Маска тағу коронавирустың өршуіне себепші болатын жетекші әрі басты себеп болуы мүмкін емес.

№13. Вирус ауада қалып қоюы мүмкін бе?

Ғалымдардың зерттеуінше, вирус ауада қалып, сол арқылыарқылы адамға жұғуы мүмкін. Жұқтыру жолдарын қайта қарау туралы ұсыныстар ДДСҰ-ға жіберілді. Сондықтан масканы адамдар көп жиналатын жерлерде ғана емес, көшеде де таққан жөн.

№14. Пневмония диагнозы қойылған науқастардың ПТР-тесті неліктен теріс нәтиже көрсетеді?

Пневмониямен ауыратын адамдардың ПТР-тест нәтижесі неге теріс болатыны белгісіз. Сарапшылар вирустың орналасқан орнына байланысты деп топшылайды. Вирус өкпенің жоғарыдан төменгі бөлігіне ауысса, онда оны жоғарғы жолдарда анықтау мүмкін емес. Коронавирустың нақты белгілері бола тұра, ПТР-тест теріс нәтиже көрсетуіне бірнеше себеп бар. Соған орай, коронавирусқа тән белгілер болғандықтан кейде аурудың клиникасына, компьютерлік томография ерекшеліктеріне, зертханалық сипаттамаларға назар аударылады. Мұның бәрі ПТР-тест нәтижесі теріс болса да, коронавирусты пневмония деп болжауға мүмкіндік береді.

Диагностикалау материалдарын жинау, тест сапасына және пациенттің бойындағы вирусқа да байланысты болуы мүмкін.

Читайте также: