Узбекистондаги картона вирусы кайси туманда

Обновлено: 24.04.2024

🇺🇿 Узбекистан — последние данные по всем штаммам, включая Омикрон и Дельту

24 апр23 апрЗа всё время
Заразилось 2724238 469
Умерло 1 637
Выздоровело 2535236 483
Болеют сейчас +2-11349

* Не во всех странах данные за дни говорят, о том, что это произошло именно в этот день, так как информация чаще всего даётся за предыдущий день при окончательном подсчёте оперативных штабов

В Узбекистане, включая Ташкент, Наманган, Самарканд, Андижан, Бухару и другие города страны, находится 0.05%, 238 469 человек, от всех протестированных заболевших коронавирусом в мире. Из них 23 человека в тяжелом или критическом состоянии, 1 637 умерло, 236 483 выздоровело, а всего болеющих по последней информации 349 человек

По данным 24 апреля 2022, всего в мире заразились 509 365 131 человек, выздоровело 461 909 996, умерло 6 242 705, болеющих 41 212 430 человек

Сколько человек заразилось, выздоровело и умерло в Узбекистане от коронавируса по дням

В данном графике можно проследить за изменениями по дням. Показываются значения, либо произошедшие в это день, либо присланные в это день за предыдущий. Более подробные числа можно посмотреть в таблице ниже.

На данный момент летальность во всём мире составляет 1.23%. При этом большая часть это пожилые и люди имеющие хронические заболевания. Именно их призывают оградить от болезни в первую очередь, но чтобы это сделать, все остальные люди так же не должны быть переносчиками и относиться к своему здоровью с большой ответственностью.

Волны заболеваний коронавирусом в Узбекистане

График показывает количество людей которые считались больными ковид-ом в Узбекистане на конкретный заданный день, это важный параметр, чтобы определить идёт ли болезнь на убыль или наоборот в рост, а так же очень наглядно показывает волны заболеваний, где в конкретные дни можно увидеть спад и успешную борьбу с вирусом – вакцинированием населения, локдаунами, разными ограничениями, а так же новые вспышки как раз из-за которых и вводят эти ограничения. Ещё можете выбрать внизу общий показ за всё наблюдение по заразившимся, выздоровевшим и умершим от вируса. *** Внимание, график с болеющими показан как результат вычитания (зараженные – выздоровевшие – умершие).

Заражения и смерти от COVID-19 в Узбекистане по месяцам

Ковид с нами уже больше года, поэтому будет полезно знать тенденцию о смертях и новых заражениях по графикам с группировкой по месяцам. Данный график может рассказать о росте или снижении распространения в целом за большое время.

Статистика в таблице по зараженным на территории Узбекистана по дням

В данной таблице показана динамика активных заражений, спад и убыль по дням. Нужно учитывать, что цифры указанные по дням, не всегда означают произошедшее именно в этот день, это лишь показывает подтвержденные значения в эту дату, а само событие могло быть вчера или даже ранее. В столбиках указано общее количество случев с момента ведения статистики, плюс изменения с прошлыми данными.

Ўзбекистондаги банклар рейтинги: қайси банк биринчи? (ФОТО)

Хусусий секторнинг банк активларидаги улушини, шунингдек, банк соҳасидаги ислоҳотлар ва трансформация жараёнларининг самарадорлигини мунтазам равишда баҳолаш мақсадида Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази (ИТИМ) 31 тижорат банки учун Банк фаолиятининг индексини ишлаб чиқди. Ушбу индекс асосида марказ ҳар чоракда банклар рейтингини янгилайди.

Ушбу индексни ҳисоблашда банкларнинг кўрсаткичлари қуйидаги йўналишларда аниқланган:

2020 йил 1 декабр ҳолатига республика банк тизимининг активлари 366,1 трлн. сўм, мажбуриятлар - 307,8 трлн. сўм ва капитал - 58,4 трлн. сўмни ташкил етди. Aйни пайтда банк тизимида 55 274 киши ишлайди.

Банк секторининг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда банклар икки гуруҳга бўлинган:
1) йирик банклар 2) кичик банклар. Ушбу гуруҳларнинг ҳар бири учун рейтинг алоҳида тузилган.

Йирик банклар фаолияти рейтинги

17 та йирик банклар фаолияти индексининг умумий рейтингида "Капиталбанк" (1-ўрин) ва "Ҳамкорбанк" (2-ўрин) етакчилик қилмоқда.

Молиявий воситачилик, активлар сифати ва ликвидлиги соҳасидаги кучли натижалар "Капиталбанк"ни умумий рейтингда биринчи ўринни эгаллашини таъминлади. Хусусан, банкнинг муддатли депозитларининг кредитларнинг умумий миқдорига нисбати 85 фоизни ташкил этди. Бундан ташқари, банк пассивлари таркибида бошқа банклар ва молия институтларидан олинган маблағлар улуши 3 фоизни, давлатдан олинган маблағлар улуши эса 0,5 фоизни ташкил этади. Aммо шуни таъкидлаш керакки, капиталнинг етарлилиги рейтинги "Капиталбанк"нинг ушбу соҳадаги кўрсаткичлари Базел қўмитаси томонидан белгиланган минимал талабларга яқинлигини кўрсатади.

Йирик банклар фаолияти кўрсаткичи

Ўзбекистондаги банклар рейтинги: қайси банк биринчи? (ФОТО)

Умумий рейтингда 2-ўринни эгаллаган "Ҳамкорбанк" молиявий имкониятлар бўйича етакчи деб тан олинди. Бунинг сабаби шундаки, битта банк филиали учун кредит олаётган юридик ва жисмоний шахслар сони нисбатан кўп. "Ҳамкорбанк", шунингдек, рентабеллик ва ликвидлик даражаси бўйича энг йирик бешликдан бири ҳисобланади. Шу билан бирга, банк активлари сифатини баҳолаш натижалари шуни кўрсатадики, муаммоли кредитларни камайтириш ва юзага келиши мумкин бўлган йўқотишларни камайтиришга алоҳида эътибор қаратиш лозим.

Давлат акцияларига эга бўлган энг йирик банклардан бири бўлган "Aлоқабанк" умумий рейтингда 3-ўринни эгаллади. Ушбу банк молиявий воситачилик, капиталнинг етарлилиги ва активлар сифати бўйича яхши ишлади. Aгар кредитларнинг умумий ҳажмида банкнинг муддатли депозитларининг улуши 58 фоизни ташкил этган бўлса, бу бошқа давлат банкларига қараганда юқори бўлса, унда бошқа банклар ва молия институтларининг депозитлари ва кредитларининг мажбуриятларнинг умумий ҳажмидаги улуши 23 фоизни ташкил этди. Давлатдан олинган қарзларнинг улуши 11 фоизга тенг, бу банк тизимининг ўртача кўрсаткичларидан пастдир.

На сегодня 24.04.2022 в Узбекистане зафиксировано 238 469 случаев заражения коронавирусом COVID-19. Это составляет 0,05% от общего количества зараженных. К сожалению, на сегодня в Узбекистане погибло уже 1 637 человек, летальность составляет 0.69%. Полностью вылечили от вируса 236 483 человек, восстановление составляет 99.17%. Узбекистан занимает 104 место в рейтинге по количеству зараженных людей во всем мире.

Сколько зараженных коронавирусом в Узбекистане на 24.04.2022

Эпидемиологическая обстановка в мире должна отслеживаться, но не служить поводом для спекуляций и паники. Таким мнением поделился в беседе с .


Важное о коронавирусе

Нейроковид

После первой волны коронавирусной инфекции у населения сложилось мнение, что болезнь опасна только для старых и больных людей. Однако последние .


Случаи заболеваемости COVID-19 растут, новые штаммы провоцируют заболеваемость и детей. Это объясняет низкую посещаемость в дошкольных и школьных учреждениях. Будет .

Стелс-омикрон

Появление новых штаммов коронавируса обусловлено непрерывным характером эволюционного процесса. Субварианты вирусов появляются постоянно, но закрепиться в популяции удается единицам. Омикрон .

В декабре 2021 года Т. Голикова сообщила, что при обнаружении в крови антител человек сможет получить QR-код. С учетом этих .

Инкубационный период — начальный скрытый период инфекционной болезни с момента внедрения возбудителя в организм до появления клинических проявлений. Первые симптомы .

ковидные пальцы

Ученые назвали новый симптом коронавирусной инфекции – ложное обморожение конечностей, которое получило название ковидных пальцев. Признак наблюдается у каждого пятого .

Общая мировая статистика

Данные по другим странам

Карта и статистика

Обновить данные Обновляется. Обновлено! Обновить данные Обновляется. Обновлено!


Аёлларда цистит одатда сурункали касаллик ҳисобланади. Ушбу касалликка бепарволик билан муносабатда бўлиш, шифокор билан маслаҳатлашмасдан ўз-ўзини даволаш ва цистит учун таҳлилларни ўтказиш аёллар таносил аъзолари тизимининг янада жиддий касалликларини ривожланишига олиб келиши мумкин.

Афсуски, аслида кўп ҳолларда шундай бўлади. Тўсатдан, аёл қориннинг пастки қисмида ва бел соҳасида аччиқ ўткир оғриқлар, сийиш пайтида ноқулайлик ва ачишишни ҳис қила бошлайди. Цистит вақтида ҳожатхонага тез-тез бориш истаги, пешоб чиқариш жараёнининг оғриқли кечиши кузатилади, шу туфайли ҳаракатланишларни чеклашга тўғри келади.

Бироқ, аёл шифокор ҳузурига боришга шошилмайди. Ахир, уролог қабулига кириш, айниқса шошилинч тарзда, унчалик осон иш эмас. Бунинг устига яна бошқа муҳим ишлар – оила, иш, доимий ташвишлар мавжуд ва шифокорга бориш учун бирор кунни ажратиш бажариб бўлмайдиган вазифага айланади.

Шунинг учун аёл учун ишончли жавоб топиш зарур – цистит вақтида қандай дориларни қабул қилиш яхшироқ ва циститни қандай осон йўл билан енгиш мумкин? Дорихоналарда сийдик тизимининг яллиғланиш касалликларини даволаш учун мўлжалланган бир қатор дори препаратлари мавжуд.

Албатта, цистит вақтида таблеткаларни ўзбошимчалик билан ичиш хавфли эканлигини тушуниш керак. Шифокор маслаҳатисиз, циститни келтириб чиқарадиган сабабларни ва касалликнинг қандай муайян шакли билан касалланганлигимизни аниқлашнинг имкони йўқ. Цистит асоратсиз, маълум сабаблар билан бирга келадиган алоҳида касаллик бўлиши мумкин. Шунингдек, у аёл жинсий тизими аъзолари, буйракларида яллиғланиш жараёни ёки жинсий ва сийдик йўлларининг турли хил инфекциялари билан боғлиқ бўлган мураккаб патология сифатида намоён бўлиши мумкин.

Цистит касаллиги учун дори препаратлари

Яқин ўтмишда цистит келиб чиқишига кўра бактериал бўлган патология деб ҳисобланмаган. Шу сабабли цистит вақтида даволаш таркибига антибактериал таъсирга эга дори препаратлари киритилмаган. Аёллар қовуғ яллиғланишини доривор ўтлар тўплами ва парҳез билан даволашган. Гигиена режимига риоя қилинганда касалликдан халос бўлишга кўпинча тез ва ҳеч қандай муаммосиз эришилган.

Афсуски, замонавий оламда ўткир даврдаги цистит камдан-кам ҳолларда охиригача даволанади, бу касалликнинг юқумли асоратлар билан сурункали шаклига ўтишига имкон яратади. Бундай ҳолда, энди циститни антибиотикларсиз даволашнинг имкони бўлмайди. Аммо шуни эсда тутиш керакки, антибиотиклар ҳар доим фойдаланиш бўйича қарши хусусиятларга эга ва бир қатор ножўя таъсирга эга бўлиши мумкин бўлган дори препаратларидир. Циститни даволаш учун антибиотикларни қабул қилишни бошлашдан олдин, инфекцион воситани (агент) аниқлаш учун пешоб таҳлилини ўтказиш, шунингдек, ушбу бактериал штаммнинг турли хил антибиотикларга чидамлилигини, шунингдек, уларга нисбатан сезгирлигини текшириш тавсия этилади.

Антибиотик билан даволашдан сўнг, қўзғатувчилар (патогенлар) йўқлигини назорат қилиш учун сийдикни бактериологик экиш учун топширишни такрорлаш керак.

Циститни даволаш учун кўпинча ўсимлик препаратлари қўлланилади. Цистит вақтида асоратсиз юқумли генезис бўлмаган ҳолатларда, аёл жинсий тизимининг касалликлари билан оғирлашмаган ҳолларда ўсимлик препаратлари билан даволаш сезиларли ижобий самара беради.

Канефрон – бу 3та ўсимликнинг эксрактларига асосланган дори препаратидир: тиллабош, розмарин ва доривор любисток. Комплекс таркибида Канефрон® Н нинг фаол моддалари буйракларга (пиелонефритда) ва сийдик йўлларига (циститда) мақбул даволовчи таъсир кўрсатади – пешоб ҳайдовчи, спазмалитик (тинчлантирувчи), яллиғланишга қарши восита бўлиб, буйрак фаолиятини яхшилайди, сийдик тошлари пайдо бўлишининг олдини олади, шунингдек, сурункали касалликлар кучайишининг такрорланишини самарали профилактика қилинишини таъминлайди.

Канефрон силлиқ мушакларнинг бўшашишига фаол ёрдам беради ва шу билан пешоб ҳайдаш тизими касалликларида ўткир оғриқни енгиллаштиради. Шунингдек, у микробларга қарши таъсирга эга, антибиотикларни қўллаш самарадорлигини оширади.

Препаратни монотерапияда (асоратланмаган циститда), шунингдек антибиотиклар билан биргаликда (оғир шаклдаги цистит ва пешоб ҳайдаш йўлларининг бошқа инфекцияларида) қўллаш мумкин.

Ҳурматли аёллар! Ўз соғлигингиз ҳақида қайғуринг!

Таркиби: Тиллабош ўти, доривор любисток илдизи, розмарин барглари.

Ишлаб чиқарувчи Бионорика СЕ, Германия.

DV/X 06495/07/19 (Канефрон, ичиш учун эритма) қайд этиш гувоҳномаси.

DV/X 06496/07/19 (Канефрон, таблеткалар) қайд этиш гувоҳномаси.

Қўллаш мумкин бўлмаган ҳолатлар мавжуд. Қўллашдан аввал йўриқнома билан танишиб чиқиш ёки мутахассис билан маслаҳатлашиш зарур.


ЎзФА Генетика ва ўсимликлар экспериментал биологияси институти катта илмий ходими, микроорганизмлар биотехнологияси лабораторияси мудири, биология фанлари доктори Бахтиёр Расулов Kun.uz мухбири билан суҳбатда биологик деҳқончилик аҳамияти ҳақида гапириб, бу борада ўз фикрларини айтиб ўтди. Олимнинг қарашларига кўра, биологик деҳқончиликка ўтиш учун қатор сабаблар бор ва бугунги кунда долзарб бўлиб турибди.

Биологик деҳқончилик нима?

Биологик деҳқончилик ноанъанавий деҳқончилик ҳисобланиб, унда айрим организмлар, жумладан, микроорганизмларнинг биологик хусусиятлари ва улар ҳосил қиладиган табиий бирикмаларни деҳқончиликда қўллаш тушунилади.

Микроорганизмлар жуда кўплаб хусусиятларга эга. Жумладан, ўсимликларни энг муҳим ҳисобланган азот ёки фосфор билан таъминлаш қобилияти мавжуд. Ўсимлик илдизларида ҳаводаги молекуляр азотни биологик азот (биоазот)га айлантириб бера оладиган жуда кўплаб бактериялар яшайди. Улар умумий ном билан азот ўзлаштирувчи бактериялар деб номланади. Тупроқда бу бактериялар қанчалик кўп бўлса тупроқ шунчалик унумдор, ҳосилдорлик шунчалик юқори бўлади.

Хорижда бу бактериялар асосида тайёрланган кўплаб биоўғитлар кенг қўлланилади. Масалан, Ҳиндистон, Покистон, Хитой, АҚШ ёки Европа давлатларида азот ўзлаштирувчи бактериялар асосидаги биоўғитлар узоқ йиллардан бери ишлатилади. Биргина Хитой тажрибасини олайлик. Хитойнинг айрим ҳудудларида пахтадан гектарига ўртача 70-80 центнер ҳосил олинади. Сабабларига тўхталсак, биринчидан, зич экилади, иккинчидан, минерал ўғитлар билан бир қаторда биоўғитлар кўп қўлланилади.

Пахта етиштирадиган АҚШ, Миср ёки Австралияда ҳам биоўғитлар минерал ўғитлар билан биргаликда қўлланилади. Бангладеш, Ҳиндистон ёки Вьетнамда фермерлар фақат биоўғитлар ёрдамида ҳосил олишлари маълум.

Биологик ўғитларнинг афзал томони – уларнинг ўта арзонлиги, экологик муқобиллиги ва тез таъсир этишидир. Бундан ташқари, биоўғитлар минерал ўғитларнинг ўсимликка тез сингиши ёки ўзлашишига катта ёрдам беради. Тажрибадан маълум, NPKнинг 10-15 фоиз меъёри ва биоўғит суспензияси ёрдамида буғдой ёки пахтадан анъанавий усулга қараганда икки марта кўп ҳосил олиш мумкин.

Биоўғитларнинг яна бир афзал томони – улар тупроқларнинг биологик потенциали ва ҳолатини тиклайди. Бунинг сабаби оддий: асосан, тупроқ таркибидаги фойдали микроорганизмлардан тайёрланади. Худди ўша микроорганизмнинг бир ҳужайраси миллиард мартагача кўпайтирилиб, тупроқнинг ўзига қайтарилади. Тушуниш учун биргина мисол келтириш мумкин. Айтайлик, тупроқда азот ўзлаштирувчи битта ҳужайра бор. Ўша ҳужайра бир молекула азотни олиб ўсимликка беради. Биз эса худди ўша ҳужайрани миллиард марта кўпайтириб тупроққа қайтарамиз. Демак, ҳаводан миллиард молекула азот ўзлашиб биологик азотга айланади ва ўсимликка етказилади.


Қишлоқ хўжалигимиз ҳалигача ўсимликнинг ўсиши ва ривожланишида микроорганизмларнинг ўрнини тўлиқ англаб етгани йўқ. Биз фақат ўсимлик-тупроқ тизимини кўрамиз. Хориж қишлоқ хўжалиги эса ўсимлик-микроорганизм-тупроқ тизимини йўлга қўйишни биринчи масала деб билади.

Сабаби аксарият озуқа моддалар ва табиий бирикмалар тупроқдан ўсимликка айнан микроорганизмлар орқали ёки уларнинг ҳаёт фаолияти туфайли ўсимликка етказилади. Микроорганизм ва ўсимлик бир бутунликда ишлайди, яшайди. Тупроқ микроорганизмлари ўсимлик илдизларида яшайди. Бир сўз билан айтилса, ўсимлик микроорганизмга макон, ватан ҳисобланади.

Микробиологияда бир жараён бор – хемотаксис. Бу дегани, микроорганизмлар органик бирикмалар томон ҳаракатланади. Ўсимлик илдизлари бундай бирикмаларга бой. Табиийки, тупроқ микроорганизмлари илдиз томон ҳаракатланади ва илдизда яшай бошлайди. Улар ўсимликнинг узоқ вақт яшашидан манфаатдор ҳисобланади. Шу боис, ўсимлик учун керакли барча бирикмаларни етказиб беради.

Бу ўзига хос мўъжизали жараён. Ўсимликка азот етишмаса ўзига хос усулда сигнал узатади ва азот ўзлаштирувчи бактериялар ишга тушади. Бирорта замбуруғ ўсимликка тушиб касаллантирса, яна белги беради, яна фойдали микроорганизмлар ишга тушиб, ўша замбуруғга қарши антибиотик ёки антифунгал бирикмалар ҳосил қилиб, ўсимликни даволайди. Фосфор етишмаса ҳам шу жараён. Қўйингки, ўсимлик кўп муаммоларини айнан микроорганизмлар, хусусан, фойдали бактериялар ёрдамида ҳал қилади. Биоўғитларнинг моҳияти ва ишлаш усули ҳам айнан шу жараёнларнинг инсон қўли билан яратилган вариантидир.

Фойдали бактерияларнинг шу хусусиятларидан келиб чиқиб, қишлоқ хўжалигида қўлланилаётган қуйидаги турдаги биоўғитларни кўрсатишимиз мумкин.


Биоазот

Ўсимликнинг ўсиши ва ривожланишида энг муҳим кимёвий омил - бу азот. Қишлоқ хўжалигида азот турли шаклларда қўлланилади: ҳам кимёвий, ҳам биологик. Хориж тажрибасида минерал азот ўрнини босадиган, биологик азот ҳосил қилувчи бактериялар ва уларнинг ноёб бирикмаларидан кенг фойдаланилади. Бундай бактериялар сирасига Azotobacter, Azospirillum, Rhizobium, Nostoc, Anabaena туркумига кирувчи турларни киритиш мумкин. Бу бактерияларнинг барчаси қишлоқ хўжалигида кенг қўлланилади ва улар асосида турли биоўғитлар тайёрланган.

Ушбу бактерияларнинг афзал томони шундаки, минерал азотнинг ўрнини тўла босади, тупроқ унумдорлигини оширади ва ўсимликнинг ривожланишини 7-14 кунга тезлаштиради. Аслида, улар қанча кўп бўлса тупроқнинг балл бонитети шунчалик юқори бўлади. Ўзбекистон шароитида Azotobacter chroococcum бактерия турини тадқиқ этиб, унинг асосида қатор биоўғитлар яратганмиз.

Биофосфор

Бактерияларнинг яна ўзига хос хусусиятларидан бири тупроқларда эримай (ўсимликларга ўзлашмай) қолган фосфорли ўғитларни “эритиб”, ўсимликлар осон ўзлаштирадиган шаклларга айлантиради. Натижада, ўсимликнинг фосфорга бўлган талаби биологик йўл билан қондирилади. Нима учун эримайдиган фосфор? Сабаби, қишлоқ хўжалигида қўлланилаётган фосфорли ўғитлар яхши эримайди, демак, ўғитлар таркибидаги фосфор ўсимликка ўзлашмайди.

Фосфор ўсимлик ривожланишидаги иккинчи муҳим кимёвий омил ҳисобланади. Азот бўлса-ю фосфор етишмаса ҳам кўзланган ҳосил бўлмаслиги илмий тасдиқланган ҳақиқат. Тупроқларда эримайдиган фосфорли ўғитларни осон ўзлашувчан шаклларга ўтказа оладиган бактерия турларидан фойдаланиш тупроқ унумдорлиги ва ҳосилдорликни бир неча баравар ошириши мумкин.

Биофунгицид

Ўзбекистон қишлоқ хўжалигида энг оғриқли масала экинларда турли касалликларнинг кескин авж олиб кетгани ҳисобланади. Қайси экин турини олманг, унда, албатта, вирусли ёки замбуруғли касаллик бор. Кўп экиладиган ғўза ёки буғдойнинг ўзида қанча касаллик! Масалан, ғўзанинг Fusarium oxysporum f.sp.vasinfectum, Verticillium dahliae ва Fusarium solani каби патоген замбуруғлар билан касалланиши натижасида чигит қадалиб чин барг ҳосил қилгунига қадар қуриб қоляпти.

Мана шу уч турдаги касаллик сабаб катта майдонларда чигит қайтадан экилмоқда. Fusarium oxysporum f.sp.vasinfectum баргда, Verticillium dahliae поя тўқималарида, Fusarium solani илдиз бўғзида ривожланиб, ғўзани икки барг чиқаришига улгурмай нобуд қилмоқда. Афсуски, биз бу замбуруғларнинг қайси турга мансублиги, физиологияси ва бошқа табиий хусусиятларини ўрганмай агрохимикатларни қўллаймиз. Ўша агрохимикат тўғри келадими-йўқми, фарқига бормаймиз. Бу касаллик, айниқса, Бухоро вилоятининг қатор туманлари, жумладан, Олот, Жондор, Ромитан каби туманларида жуда авж олиб кетган.


Яна бир парадокс. Бу замбуруғларга қарши турли фунгицидларни қўллаяпмиз. Лекин ҳозир бу замбуруғларнинг, айниқса, Fusarium oxysporum f.sp.vasinfectum’нинг шунақа популяциялари (авлодлари) ҳосил бўлганки, улар фунгицидлар таркибидаги таъсир этувчи моддани парчалай олиш хусусиятига эга.

Олдинги чиқишларимда ҳам айтганман. Илмий-тадқиқот ишларимизда ҳам кузатганмиз, микроорганизмлар пестицидларни парчалай олиши исботланган. Биз қанчалик фунгицидни кўп ишлатаверсак, бу замбуруғларнинг мослашувчанлиги ва агрессивлиги (ўсимликка нисбатан тажовузкорлиги) шунчалик ортиб бораверади.

Иккинчи муҳим жиҳат. Касаллик келтириб чиқарувчи патоген замбуруғларнинг аксарияти (буғдой зангидан бошқа) тупроқларда спора ҳолатида сақланади. Биз тупроқни замбуруғлардан тозалаш ўрнига, ўсимликка “илашиб” чиққан қисмига қарши курашамиз. Бу ўта нотўғри стратегия. Қандайдир чора-тадбирлар кўриб ҳосилнинг қанчадир қисмини сақлаб қолармиз, лекин потенциал хавф тупроқда қолаверади. Хавфнинг ўзини йўқотмас эканмиз, кейинги мавсумларнинг ҳосилини йўқотаверамиз.

Шу ўринда савол туғилиши табиий. Нега қишлоқ хўжалигида патоген микроорганизмлар – касалликлар кўпайиб кетди? Биз қишлоқ хўжалигида минерал ўғитларни ҳаддан ташқари кўп ишлатишимиз натижасида, айнан фойдали бактериялар учун тупроқларда сунъий стресс ҳолатини яратдик. Нега айнан бактериялар учун? Нега замбуруғлар учун эмас? Буни бактериялар ва замбуруғларнинг ҳужайра тузилиши асосида тушунтириш мумкин.

Бактериялар прокариотлар ҳисобланади, яъни уларнинг ҳужайраси содда тузилган, ҳужайра девори унчалик мустаҳкам эмас. Замбуруғлар эса, прокариотлар, бактерияларга қараганда анча мураккаб тузилишга, демак, ҳимоя тизимига эга. Минерал ўғитлар, аслида, шўрланган тупроқлардаги шўрга ўхшаб, туз! Улар ҳам сувда эриганда шўр стрессини ҳосил қилиши мумкин.

Айнан мана шу ҳолат натижасида тупроқларда бактериялар камайиб, замбуруғлар кўпайиб кетган, дейиш мумкин. Бактерияларнинг табиатдаги яна бир вазифаси – биологик назорат эди. Улар патоген замбуруғларнинг кўпайишига йўл қўймасди. Алмашлаб экишни эсланг. Нега шу усул қўлланарди? Биринчидан, азот ўзлаштирувчи бактерияларни кўпайтириш орқали тупроқ унумдорлигини ошириш, сўнг кўпайган бактериялар ёрдамида касалликларни камайтириш. Мана шу омиллар ҳисобига, қишлоқ хўжалигида замбуруғ табиатли касалликлар жуда кўпайиб кетди. Вирусли касалликлар ҳақида ҳам шундай фикр билдириш мумкин.

Фитопатоген микроорганизмларга қарши курашнинг биологик ечими бор. Ўша замбуруғлар, айтайлик, Fusarium oxysporum f.sp.vasinfectum, Verticillium dahliae ёки Fusarium solani’нинг табиий кушандалари – антагонистлари бўлган бактериялар мавжуд. Масалан, Bacillus subtilis турига мансуб бактерияни олайлик. Бу бактерия аксарият замбуруғларнинг табиий кушандаси ҳисобланади ва шу бактерия штаммлари асосида кўплаб биопрепаратлар таклиф этилган.


Бундай биопрепаратларнинг қўлланиши қишлоқ хўжалигида фунгицидлар сарфини кескин камайтиради, рентабелликни оширади. Шу ўринда айтиб ўтиш лозим, қишлоқ хўжалигида рентабелликни кескин оширишда биологик деҳқончилик катта ёрдам бериши исботланган.

Қишлоқ хўжалик экинларини зарарли микроорганизмлардан ҳимоя қилишнинг кимёвий ечими йўқ! Яна энг ёмони – бу замбуруғлар ердаги ўсимликлардан дарахтларга кўча бошлади. Биринчи қаватдан иккинчи қаватга миграция бошланди. Натижада, кўп боғлар қуриб, бузиб ташланди. Бундай шароитда агрессив микроорганизмларга уларнинг табиий кушандалари билан қарши кураш ёрдамида муаммони ечиш мумкин. Ачинарлиси шундаки, қишлоқ хўжалик ходимларининг аксарияти кимёвий усулни ёқлайди ва қўлланаётган агрохимикатларнинг миқдорини йилдан йилга оширишни таклиф этади.

Биоинсектицид — қишлоқ хўжалигида кимёвий воситалар ўрнида қўллаш мумкин

Турли ҳашаротлар билан қишлоқ хўжалик экинлари ва ҳосилнинг нобуд бўлиши долзарб муаммолардан ҳисобланади. Юқорида айтиб ўтилганидек, ҳашаротларга қарши кураш учун турли-туман агрохимикатлар қўлланилади. Лекин ҳашаротларнинг ҳам табиий кушандаси бор – Bacillus thuriengensis бактерияси. Бу бактерия тури ҳашаротларнинг табиий қалқони – хитинни тешиш ёки уларга зарарли таъсир этувчи моддалар – токсинлар ҳосил қилиш хусусиятига эга. Bacillus thuriengensis бактерияси асосида биопрепаратлар таклиф этилган. Улардан қишлоқ хўжалигида кимёвий воситалар ўрнида қўллаш мумкин.

Қишлоқ хўжалигида биологик деҳқончилик ишларини қўллаш, биринчидан, даромаднинг ошишига катта ёрдам беради. Чунки қиммат минерал ўғитлар, стимуляторлар ўрнига арзон биологик ўғитлар ёки биостимуляторлардан фойдаланиш мумкин. Иккинчидан, экологик тоза. Қишлоқ хўжалигида қўлланаётган минерал ўғитлар ва агрохимикатлар рўйхатига бир қарасак, тасаввуримиз яна кенгаяди.

Биологик деҳқончиликка ҳозир ҳукумат даражасида эътибор қаратилмоқда. Бу борадаги илмий ишланмалар қўллаб-қувватланмоқда. Ана шундай ишланмаларимиздан бири “Биоазот” биоўғитини Ўзбекистон Республикаси Президентининг 3855-сонли Қарорига мувофиқ ишлаб чиқариш бошланди.

Келажакда бизда ҳам биологик деҳқончиликка ўтилишига шубҳам йўқ. Сабаби, иқтисодий ва экологик шароитлар бизни шунга мажбур қилмоқда.

Читайте также: