Грипп ва унинг асоратлари

Обновлено: 27.04.2024

Об-ҳавонинг совиб бориши оқибатида ҳозирда юртимизда мавсумий касалликларнинг тарқалиши кўпаймоқда. Грипп — улардан энг фаоли бўлиб, пандемия шароитида бу касалликка эътиборсиз бўлиш асло мумкин эмас.

Бу борадаги саволларга Республика вирусология илмий текшириш институти клиникаси бош шифокори Муҳайё Асилова қуйидагича жавоб берди:

— Грипп энг кенг ва тез тарқаладиган ўткир юқумли касаллик бўлиб, деярли дунёнинг барча мамлакатларида учрайди. Бу касаллик учун мавсумийлик хос бўлиб, асосан, куз ва қиш ойларида кўп ҳолатда рўйхатга олинади.

Грипп касаллиги кўрсаткичларини мавсумий кўтарилиши ноябрь ва март ойларига тўғри келади.

Грипп вирусининг А, В ва С турлари мавжуд. Касаллик манбаи фақат бемор одам ҳисобланади. Касаллик атрофдаги соғлом одамларга, асосан, ҳаво-томчи йўли билан бемор аксирганда, йўталганда, гаплашганда тез юқади.

Ҳавода сақланиб турган грипп вируси соғлом одамга тезда юқади. Касалликнинг биринчи белгилари пайдо бўлгунга қадар бир неча соатдан 3 кунгача вақт ўтади. Касаллик тўсатдан бошланади.

Грипп касаллигига барча ёшдагилар мойил, айниқса, заиф (нимжон, яъни иммун ҳолати паст) болалар, кекса ёшдаги кишилар, ҳомиладор аёллар ҳамда сурункали хасталиклари бўлган инсонларда тез ривожланади ва оғир кечади.

— Грипп юқиши қандай оғир асоратларга сабаб бўлади?

Грипп нафас йўлларини яллиғланиши билан бошланиб, кейинчалик:

- бош ва томоқ оғриши,

- бурундан суюқлик ажралиши,

- баъзи ҳолларда қусиш ҳолатлари кузатилади.

Касаллик беморларда енгил, ўрта ва оғир шаклларда кечади.

Касалликнинг энг хавфли асоратлари:

- ўпка тўқималарининг яллиғланиши – пневмония (зотилжам),

- менингит (мия пардасининг яллиғланиши),

- менингоэнцефалит (мия пардаси ва моддасининг яллиғланиши),

- отит (ўрта қулоқнинг яллиғланиши),

- синусит (бурун ёндош бўшлиқларининг яллиғланиши),

- нефрит ва пиелонефрит (буйракнинг яллиғланиши) кабилардир.

Шунинг учун ҳам, халқ орасида гриппнинг ўзи эмас, балки унинг асоратлари ёмон, деган фикр бежиз айтилмаган.

Баъзида гриппнинг енгил шакллари билан оғриган беморлар атрофдагилар учун кўпроқ хавф туғдиради. Чунки бундай беморлар аксарият ҳолларда уйида даволанмасдан, касаллигига етарли даражада эътибор бермай, оёқда ўтказадилар. Уларни касал ҳолатида жамоат жойларда, барча транспортларда, ўқиш ва иш жойларда учратиш мумкин.

Шунинг учун ҳам касалликнинг дастлабки аломатлари сезила бошлаши билан дарҳол даво чоралари кўрилиши лозим.

Мутахассис билан суҳбатни Соғлиқни сақлаш вазирлиги матбуот хизмати олиб борди.

Клиник кўринишлари

Аксарият одамлар бир ҳафта ичида даволанмасдан тузалиб кетишади. Аммо хавф гуруҳи остидаги грипп жиддий оқибатларга ва ўлимга олиб келиши мумкин.

Хавф гуруҳлари:

икки ёшгача бўлган болалар;
65 ёшдан катта қариялар;
ҳомиладор аёллар;
ҳар қандай ёшдаги сурункали юрак, ўпка, буйрак, жигар, қон касалликлари, шунингдек қандли диабетдан азият чекувчилар;
иммунитети пасайган беморлар (масалан, ОИВ билан касалланганлар).

Вирус юқтириш йўллари

Вирус ҳаво томчилари орқали қийинчиликсиз юқади ва айнан шу сабабли мактаб, болалар боғчаси, офис ва бошқа одам гавжум жойларга тез фурсатларда тарқалади. Кўпинча бу касаллик бемор йўталиши ёки аксириши орқали юқади, аммо қўл билан саломлашишда ҳам вирус ўтиши мумкин (масалан, агар бемор йўталаётганда оғзини қўли билан ёпса, сўнг айнан шу қўлида соғлом киши билан саломлашса ва у бу қўл билан бурнини ушласа). Шунинг учун вирус тарқалиши олдини олишнинг асосий чоралари — ниқоб кийиш (соғлом одам эмас, бетоблар) ва қўлни совун билан мунтазам ювиб туриш.

Юқумли касалликнинг яширин даври (бетоб билан алоқа қилишдан касаллик белгилари пайдо бўлишигача бўлган вақт) — 2 кун.

Мавсумий грипп эпидемиялари

Мавсумий грипп эпидемиялари кўпинча декабрдан мартгача кузатилади (бир йил кўтарилиш декабрда кузатилса, бошқасида — февралда). Ҳар йили катталарнинг 5-10 фоизи ва болаларнинг 20-30 фоизи гриппга чалинади. Аксарият инсонлар касалликка дош беришга қодир, аммо йилига 3-5 миллион одам гриппнинг оғир турини бошдан кечиради, бу эса 250-500 минг, баъзида эса 1 миллионгача кишининг ўлимига олиб келади.

Профилактика

Гриппнинг олдини олишнинг бир неча йўли мавжуд:

Касал одамлар билан алоқа қилишдан сақланинг.
Агар ўзингизни ёмон ҳис қилсангиз, ишга борманг.
Бетоблик тугаб, касалликнинг ҳар қандай аломати йўқолгандан кейин камида бир кун уйда қолинг.
Агар касал бўлсангиз, иложи борича бошқа одамлар билан алоқа қилишдан сақланинг.
Аксириш ва йўталаётганда оғзингиз ва бурнингизни албатта рўмолча (бир марта ишлатиладиган қоғоз) билан ёпинг.
Қўлларингизни иложи борича тез-тез совун билан ювинг. Агар бунинг имкони бўлмаса, антисептик геллардан (санитария воситаларидан) фойдаланинг.
Кўз, бурун ва оғзингизга тегманг, айниқса жамоат жойларига борганда.

Аммо профилактиканинг энг самарали усули вакцинациядир. Гриппга қарши эмлаш самарали ва хавфсиздир; 60 йилдан ортиқ вақт давомида кўплаб мамлакатларда қўлланишда. Катта ёшдаги аҳолини эмлаш касаллик, ишдан маҳрум бўлиш ва яқинларга юқтиришдан сақланиш учун тавсия этилиши мумкин. Аммо эмланиши жуда зарур бўлган аҳоли гуруҳлари мавжудки, уларда асоратлар ривожланиши таҳликаси ёки юқтириш хавфи жуда юқори.

ЖССТ гриппга қарши ҳар йили эмланишни қуйидагиларга қатъий равишда тавсия қилади:

ҳомиладорликнинг ҳар қандай босқичидаги ҳомиладор аёллар;
6 ойликдан 5 ёшгача бўлган болалар;
кекса одамлар (65 ёш ва ундан катта);
сурункали касалликларга чалинган беморлар;
соғлиқни сақлаш соҳаси ходимлари.

Ўзбекистонда гриппга қарши бепул вакцинация эпидемиологик кўрсатмаларга асосан амалга оширилади. Бюджет ҳисобидан харид қилинган вакциналар асосан оғир юрак-қон-томир касаллигига чалинган ва тез-тез касал бўладиган болаларга берилади. Эпидемиологик вазиятга қараб одамлар билан кўп мулоқотда бўладиган касб эгалари ҳам бепул эмланади.

Грипп вирусининг 3 тури мавжуд: A, B ва C. A типидаги вируслар сиртки оқсил бирикмаларига қараб қуйи турларга бўлинади. Грипп вирусларининг хилма-хиллиги орасида A (H1N1) ва A (H3Н2) кичик типлари энг кўп тарқалган вируслардир. Вируснинг доминант турларини/кичик турларини билиш грипп эпидемияси бошланишидан олдин вакцинани танлаш учун муҳимдир.

Эмлаш мумкин бўлмаган ҳолатлар ҳам мавжуд, аммо улар кўп эмас:
6 ойликдан кичик чақалоқлар.
Олдинги вакцина ёки унинг таркибий қисмларига нисбатан кучли аллергик реакциялар (агар сизда бирор-бир дори ёки озиқ-овқат маҳсулотига қаттиқ аллергик реакция юзага келган бўлса, вакцинани танлашда шифокор билан маслаҳатлашишни унутманг).
Ҳар қандай касалликнинг оғир босқичида эмлаш тикланишгача қолдирилиши керак, аммо бекор қилинмайди.

Сурункали касалланиш мавжуд бўлса, эмлаш ўтказиш имконияти ҳақида шифокорга мурожаат қилинг.

Эътибор беринг, ҳомиладорлик ва лактация даври эмлаш ман қилинган ҳолат ҳисобланмайди. Замонавий вакциналар таркибида ҳомиладорлик пайтида ҳомилага ёки лактация даврида болага зарар етказувчи вируслар мавжуд эмас. Аксинча, ҳомиладорлик пайтида оғир турдаги касалланиш ёки янги туғилган чақалоққа юқишининг олдини олиш учун онани ҳимоялаш муҳимдир.

Даволаш

Аксарият ҳолларда махсус даволаш талаб этилмайди. Гриппда сувсизланишдан сақланиш учун кўп суюқлик ичиш жуда муҳим (ва кўп ҳолларда бу асосий даволаш усулидир). Бошқа чора-тадбирлар касаллик аломатларини енгиллаштирадиган дориларни (ҳарорат туширувчилар, бурун томчилари/спрейлари ва бошқалар) ўз ичига олади.

Вирусга қарши дорилар мавжуд, аммо уларни фақат шифокор кўрсатмаси бўйича олиш керак. Самарадорликка даволаш бошланишида касаллик белгилари пайдо бўлгандан кейинги дастлабки 48 соатда эришилади.

Шуни ёдда тутиш керакки, грипп вирусининг ушбу дориларга нисбатан қаршилиги аллақачон мавжуд ва шунинг учун уни даволашдан кўра касалликнинг олдини олиш билан шуғулланиш яхшироқдир.

Видео: Mover (tas-ix)

Грипп нима?

Грипп — вирус, ўткир инфекцион респиратор, яъни нафас йўллари касаллигидир. Грипп вируси юқумли бўлиб, унинг инсон танасига кириши касаллик ривожланишига олиб келади. Касаллик тана ҳарорати кўтарилиши билан бирга кечади.

Грипп вируси аломатлари

• Тана ҳарорати кўтарилиши — 39°C ва ундан юқори;

• Мушаклар ва бўғимлардаги оғриқ;

• Қаттиқ бош оғриғи

Интоксикация ( лот. ин – ички ва тохикон – заҳар) – одам ёки ҳайвон организмига ташқаридан тушган (экзоген) ёки унинг ўзида ҳосил бўлган (эндоген) турли заҳарлар таъсирида рўй берадиган касаллик ҳолати) билан бирга параллел равишда респиратор (нафас йўллари касаллиги) аломатлар кузатилади:

Баъзида қорин оғриғи ва ич кетиши кузатилади. Гриппда юқори тана ҳарорати бир неча кунгача давом этиши мумкин, кўпинча иситма туширувчи дорилар таъсири натижасида пасаймайди. Касаллик асоратларсиз бўлса, грипп 7-10 кун давом этади. Бу вақт давомида грипп аломатлари аста-секин йўқ бўлиб кетиши ёки умумий ҳолсизлик икки ҳафтагача давом этиши мумкин.

Фото: Shutterstock

Грипп вируси шакллари

Гриппнинг бошқа ўткир респиратор вирусли инфекциялар каби енгил, ўрта, оғир ва жуда оғир шакллари бўлиши мумкин. Бундан ташқари, касалликнинг асоратларсиз ва асоратли шакллари фарқланади.

Гриппнинг ривожланиш сабаблари

Касалликнинг юзага келиши сабаби – юқори нафас олиш йўллари шиллиқ қаватининг грипп вируслари томонидан шикастланишидир. Инфекция (касаллик) манбаи грипп билан касалланган одам. Касаллик юқишининг асосий йўналиши ҳаво-томчи йўллари: йўталиш, акса уриш, ўзаро яқин суҳбатлашиш ва ҳатто оддий нафас олиш. Вирус маиший йўл билан ҳам юқиши мумкин — рўмолча, таомлар, чойшаб орқали. Грипп вируси жуда юқумли.

Гриппни ташхислаш

Гриппни ташхислаш одатда клиник кўрикка асосланади. Тана ҳарорати кескин кўтарилишида имкон қадар тезроқ шифокорга мурожаат қилиш керак. Грипп бўлганда шифокорнинг назорати жуда муҳимдир, чунки бу мумкин бўлган бактериал асоратларнинг бошланишини ўз вақтида аниқлаш имконини беради. Асоратлар ҳароратнинг қайта кўтарилиши, йўтал кучайиши ва умумий ҳолат бироз яхшилангандан кейин яна ёмонлашиши каби белгиларда кўринади ва одатда касалликнинг 4-5-кунига тўғри келади. Бу ҳолатда қўшимча таҳлиллар ўтказиш керак — умумий қон таҳлили, кўкрак қафаси ва синуслар рентгенограммаси.

Фото: Pixabay

Гриппни даволаш ва касалликни енгиллаштириш

Гриппни даволаш комплекс муолажаларни талаб қилади, лекин грипп билан курашишда ва организмнинг тикланишида иммун тизими катта роль ўйнайди. Шунинг учун иммунитетни рағбатлантириш чора-тадбирларини кўриш зарур. Тўлиқ дам олиш, кўп суюқлик ичиш, спиртли ичимликлар ва чекишни чеклаш тавсия этилади. Айни пайтда самарали дорилар гриппнинг давомийлигини, иситма ва бошқа аломатларини сезиларли даражада камайтиради. Антибиотиклар фақат иккиламчи бактериал касалликлар мавжуд бўлгандагина буюрилади, улар вирусларга қарши умуман самара бермайди, лекин кўпинча халқ орасида шамоллаш ёки грипп аломатлари кузатилганда шифокор кўрсатмасисиз антибиотикларни қабул қилиш кенг тарқалган. Антибиотикларни вирусларга қарши қабул қилиш самара бермайди, бактерияларнинг антибиотикларга қаршилигини ҳам оширади.

Фото: Shutterstock

Гриппнинг асоратлари

Грипп вируси нафас йўллари эпителиал ҳужайраларига таъсир қилгани боис касалликнинг асоратлари натижасида бактериал касалликлар, жумладан бронхит, пневмония (ўпка яллиғланиши), отит (қулоқ яллиғланиши), гайморит ёки бошқа синус яллиғланишларига олиб келиши эҳтимоли бор. Жиддий бактериал асоратларга — менингит, мия қобиғи яллиғланиши мисол бўла олади. Грипп, шунингдек, беморда мавжуд сурункали касалликларни ҳам кучайтириши мумкин.

Гриппнинг олдини олиш чораларини қўллаш

Гриппнинг олдини олишнинг энг самарали йўли — ўз иммун тизимини бутун йил давомида яхши ҳолатда сақлаш ҳисобланади. Иммунитетни мустаҳкамлашнинг турли йўллари бор, булар қуйидагиларни ўз ичига олади:

• Фаол ҳаёт тарзи;

• Тўғри ва мувозанатли озиқланиш;

Бошқа асосий тиббий усул бу эмлаш бўлади. Вакцинация грипп мавсуми бошланишидан 2-3 ой олдин (одатда октябр-ноябрь ойларида) вирус муайян турига (штамм) қилинади. Шунингдек, эпидемия даврларида профилактик чора-тадбир тарзида антивирус препаратлардан фойдаланиш тавсия этилади. Гигиена қоидаларига риоя қилиш, касалланган одамлардан йироқ юриш, махсус ниқоблар тақиш, оила аъзолари касалланганда тозаликка эътибор қилиш ва хонани тез-тез шамоллатиш касалланиш эҳтимолини камайтиради.

Санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги хизмати бошлиғининг биринчи ўринбосари Холмамат Норбоев мавсумий грипп касаллигининг тарқалиш кўрсаткичлари ва асоратлари ҳақида ССВ ахборот хизмати билан суҳбатда маълум қилди.

Қайд этилишича, грипп ўткир ва тез юқувчи касаллик бўлиб, уни келтириб чиқарувчи вирусларнинг А, В, С турлари маълум бўлиб, касалликнинг асосий тарқатувчиси грипп билан оғриган бемор ҳисобланади. 6 ёшгача бўлган болалар ва 65 ёшдан ошган кексалар ҳамда ҳомиладор аёллар учун ушбу касаллик ўта хавфли ҳисобланади.

“Гриппнинг белгилари касаллик яширин даврининг 1-4 кунлари пайдо бўлиб, мавсумий грипп тана ҳароратининг тўсатдан кўтарилиши (38 C – 40 C), йўтал (одатда қуруқ, зарбли, кўкрак соҳасида оғриқ билан кечади), бош, мушак, томоқ ва бўғимларда оғриқ ҳамда ҳолсизлик каби белгилар билан бошланади. Баъзи ҳолларда эса қорин оғриғи ва ич кетиши кузатилади.

Шунингдек, гриппга чалинган беморда юқори тана ҳарорати бир неча кунгача давом этиши ва аксарият ҳолларда иситма тана ҳароратини пасайтирувчи дорилар таъсирида тушмаслиги мумкин”, деди мутахассис.

Касалликнинг болаларда оғир кечишида нафас олишнинг тезлашиши ва оғирлашиши, иштаҳанинг йўқолиши, дегидратация ва эътиборнинг камайиши каби белгилар кузатилади. Кўпгина беморлар тўғри даволанса, 5-6 кун ичида соғайиб кетади. Лекин хавф гуруҳига кирувчиларда грипп асоратлари ривожланиши ёки ўлим ҳолатлари кузатилиши мумкин.

Холмамат Норбоевнинг таъкидлашича, кўпчилик гриппни “беозор” касаллик деб ўйлайди. Аммо грипп келтириб чиқарадиган асоратлар унинг ўзидан-да хавфли ҳисобланади. Агар бемор даволанишга етарли даражада эътибор бермаса, касаллик ўпкада бактериал зотилжам, геморрагик зотилжам, ўпка абсцесси ва ўткир респираторли дистресс синдромига сабаб бўлиши ва бактериал ринитлар, синуситлар, отитлар, трахеобронхитлар, вирусли энцефалит, менингит, неврит, радикулоневрит, жигарнинг зарарланиши, тосико-аллергик шок каби салбий асоратлар қолдириши мумкин.

Айниқса ҳомиладор аёллар учун хавфли бўлган грипп ҳомиланинг чала ёки вақтидан эрта туғилиши, неонатал ўлим ва гўдакнинг кам вазн билан туғилишига олиб келади.

Мутасаддининг сўзларига кўра, жорий йилнинг 9 ойи давомида расмий равишда 1483 та гриппга чалиниш ҳолати рўйхатга олинди. Грипп билан касалланишнинг энг юқори кўрсаткичи 0–2 ёшдаги болалар ўртасида рўйхатга олиниб, интенсив кўрсаткич шу ёшдаги 100 минг нафар бола сонига нисбатан 26,3 тани ташкил этмоқда. Шунингдек, 2021 йилнинг ўтган даври мобайнида мамлакатимизда 323 минг 593 та ҳолатда ўткир респиратор инфекциялар билан касалланиш қайд этилган.

Маълумот учун: грипп ва ЎРВИ (ўткир респиратор вирусли инфекция) совуқ тушиши билан кўпаядиган асосий юқумли касалликлар бўлиб, бир-бирига ўхшаса ҳам алоҳида турдаги касаллик ҳисобланади.

Грипп – юқумли респиратор касаллик бўлиб, унинг қўзғатувчиси – грипп вирусидир.

ЎРВИ – ўткир респиратор вирусли инфекциялар гуруҳи. Бу гуруҳга респиратор-синцитиал инфекция, риновирус, аденовирус ва юқори нафас йўлларининг бошқа инфекциялари киради. ЎРВИга нисбатан грипп хавфли ҳисобланади. Чунки унинг асоратлари ёмон оқибатларга олиб келиши мумкин.

Gripp — virus tabiatli o’tkir infektsion respirator (nafas yo’llari) kasalligidir. Gripp virusi juda yuqumli — ya’ni, uning ko’p hollarda inson tanasiga kirishi kasallikning rivojlanishiga olib keladi. Kasallik tana haroratining ko’tarilishi bilan birga kechadi va ko’pincha 3-5 kundan umumiy holat yaxshilanadi.

Grippning alomatlari va belgilari

Intoksikatsiya natijasida hosil bo’ladigan gripp alomatlariga:

Juda tez (3-4 soat davomida) intoksikatsiya belgilarining o’sishi:
Tana haroratining ko’tarilishi — 39°C va yuqori;
Kuchli titroq;
Holsizlik;
Mushaklar va bo’g’imlardagi og’riq;
Qattiq bosh og’rig’i
Ko’zning yoshlanishi;
Yorug’likka sezuvchanlik.

Intoksikatsiya bilan birga parallel ravishda respirator alomatlar kuzatiladi:

Tomoq og’rishi;
Quruq yo’tal;
Burun oqishi.

Ba’zida qorin og’rig’i va ich ketishi kuzatiladi. Grippda yuqori tana harorati bir necha kungacha davom etishi mumkin, ko’pincha isitma tushiruvchi dorilar ta’siri natijasida pasaymaydi. Kasallik asoratlarsiz bo’lsa gripp 7-10 kun davom etadi. Bu vaqt davomida gripp alomatlari asta-sekin yo’q bo’lib ketishi mumkin, ammo umumiy holsizlik ikki haftagacha davom etishi mumkin.

Grippning shakllari

Grippning boshqa o’tkir respirator virusli infektsiyalar kabi yengil, o’rta, og’ir va juda og’ir shakllari bo’lishi mumkin. Bundan tashqari, kasallikning asoratlarsiz va asoratli shakllari farqlanadi.

Gripp rivojlanishi sabablari

Kasallikning yuzaga kelishi sabablari yuqori nafas olish yo’llari shilliq qavatini gripp viruslari tomonidan shikastlanishidir. Infektsiya (kasallik) manbai gripp bilan kasallangan odam. Kasallik yuqishining asosiy yo’nalishi havo-tomchi yo’llari: yo’talish, aksa urish, gapirish va hatto oddiy nafas olish. Lekin virus maishiy yo’l bilan yuqishi mumkin — ro’molcha, taomlar, choyshab orqali. Gripp virusi juda yuqumli.

Grippni tashxislash va aniqlash

Grippni tashxislash odatda klinik ko’rikka asoslangan. Haroratning keskin ko’tarilishida imkon qadar tezroq shifokorga murojat qilish kerak. Gripp bo’lganda shifokorning nazorati juda muhimdir, chunki bu mumkin bo’lgan bakterial asoratlarning boshlanishini o’z vaqtida aniqlash imkonini beradi. Asoratlarning paydo bo’lishi haroratning qayta ko’tarilishi, yo’talning kuchayishi va umumiy holatning biroz yaxshilangandan keyin yana yomonlashishi kabi belgilar bilan namoyon bo’ladi va odatda kasallikning 4-5 kuniga to’gri keladi. Bu holatda qo’shimcha tahlillarni o’tkazish kerak — umumiy qon tahlili, ko’krak qafasi va sinuslar rentgenogrammasi.

Grippni davolash va kasallikni yengillashtirish

Grippni davolash kompleks muolajalarni talab qiladi, lekin gripp bilan kurashishda va organizmning tiklanishida immun tizim katta rol o’ynaydi va shuning uchun immunitetni rag’batlantirish chora-tadbirlarini qabul qilish zarur. To’liq dam olish, ko’p suyuqlik ichish (detoksikatsiya qilish uchun), spirtli ichimliklar va chekishni cheklash tavsiya etiladi. Ayni paytda samarali antivirus dorilar grippning davomiyligini, isitma va boshqa alomatlarini sezilarli darajada kamaytiradi. Boshqa qo’llanadigan dori vositalariga:

Simptomatik davolovchi preparatlar (isitmani tushiruvchi, balg’am ko’chiruvchi);
Immunostimulyatorlar — bunday xususiyatlar ayniqsa vitamin C da ko’p;
Interferon;
Kasallikning turli bosqichlarida virusga qarshi preparatlar;
Antigistaminlar.

Antibiotiklar faqat ikkilamchi bakterial kasalliklar mavjud bo’lgandagina buyuriladi, ular viruslarga qarshi umuman samara bermaydi, lekin ko’pincha xalq orasida shamollash yoki gripp almatlari kuzatilganda shifokor ko’rsatmasisiz antibiotiklarni qabul qilish keng tarqalgan. Antibiotiklarni viruslarga qarshi qabul qilish nafaqat samara bermaydi, balki bakteriyalarning antibiotiklarga qarshiligini oshiradi.

Grippning asoratlari

Gripp virusi nafas yo’llari epitelial hujayralariga ta’sir qilganligi bois kasallikning asoratlari natijasida bakterial kasalliklar, jumladan bronxit, pnevmoniya, otit, gaymorit yoki boshqa sinus yallig’lanishlariga olib kelishi ehtimoli bor. Jiddiy bakterial asoratlarga — meningit, miya qobig’ining yallig’lanishi misol bo’la oladi. Gripp, shuningdek, bemorda mavjud surunkali kasalliklarni kuchaytirishi mumkin.

Grippni oldini olish va profilaktik choralarni qo’llash

Grippning oldini olishning uchun eng samarali yo’li — o’z immun tizimini butun yil davomida yaxshi holatda saqlash hisoblanadi. Immunitetni mustahkamlashning turli yo’llari bor, bular o’z ichiga oladi:

Tanani chiniqtirish;
Faol hayot tarzi;
To’g’ri va muvozanatli oziqlanish;

Boshqa asosiy tibbiy usul bu emlash bo’ladi. Vaktsinatsiya gripp mavsumi boshlanishidan 2-3 oy oldin (odatda oktyabr-noyabr oylarida) virus muayyan turiga (shtamm) qilinadi. Vaksinatsiya qancha ko’p virus shtammlariga qarshi bo’lsa va qanchalik ko’p kishiga qilinsa, shuncha samarali hisoblanadi. Bunday holda, bu aholining katta ijtimoiy guruhlarini himoya qilishga imkon beradi. Shuningdek, epidemiya davrlarida profilaktik chora-tadbir tarzida antivirus preparatlardan foydalanish tavsiya etiladi. Gigiyena qoidalariga rioya qilish, kasallangan odamlardan yiroq yurish, maxsus niqoblar taqish, oila a’zolari kasallanganda tozalikka e’tibor qilish va xonani tez-tez shamollatish kasallanish ehtimolini kamaytiradi

Читайте также: